شبیه‌سازی اثرات تغییر اقلیم بر رواناب شهری بر اساس مدل‌های CMIP6 (مطالعه موردی: منطقه 10 شهرداری تهران)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران

2 استاد، گروه منابع آب، دانشکده محیط‌زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

پیش‌بینی تغییرات بارش ناشی از پدیده تغییر اقلیم و تأثیر آن بر کمیت و کیفیت رواناب اهمیت زیادی در مدیریت منابع آب به‌ویژه در حوضه‌های شهری دارد. در همین راستا در پژوهش حاضر تأثیر تغییرات اقلیمی بر رواناب شهری منطقه 10 شهرداری تهران مورد بررسی قرار گرفته است. با ارزیابی عملکرد مدل‌های اقلیمی در پیش‌بینی بارش دوره مشاهداتی (2010-1981)، 5 مدل با بهترین عملکرد جهت پیش‌بینی بارش دوره آتی (2050-2021) انتخاب و برونداد آن‌ها تحت دو سناریو SSP1-2.6 و SSP5-8.5 با بهره‌گیری از مدل LARS-WG ریز‌مقیاس نمایی شد. نتایج تحلیل‌ها در مقیاس ماهانه نشان داد که تحت سناریو SSP5-8.5، بارش در ماه‌های ژانویه، فوریه و مارس کاهش و در ماه‌های آگوست و سپتامبر افزایش خواهد یافت. تحت سناریو SSP1-2.6 نیز در ماه سپتامبر افزایش بارش پیش‌بینی شده است. پیش‌بینی‌ها در مقیاس سالانه روند مشخصی نداشته و در برخی مدل‌ها افزایش و در برخی دیگر کاهش بارش پیش‌بینی شده است. در ادامه و جهت پایش تغییرات رواناب، خروجی روزانه مدل LARS-WG با بهره‌گیری از روش چندک فراوانی به بارش‌های 6 ساعته گسسته‌سازی شد. با تحلیل بارش‌های حدی، پیش‌بینی مدل‌های HADGEM3-GC31-LL و CMCC-ESM2 تحت سناریوی SSP5.8.5 به‌ترتیب به‌عنوان بدبینانه و خوش‌بینانه‌ترین سناریو نسبت به حالت پایه در نظر گرفته شد. سپس تغییرات رواناب تحت این دو سناریو با مدل SWMM ارزیابی شد. نتایج اجرای مدل تحت سناریوی بدبینانه نشان داد که با افزایش ۳۱٫۴ و ۲۶٫۸ درصدی بارش در دوره‌های بازگشت 5 و 10 سال نسبت به دوره پایه ، حجم رواناب به‌ترتیب ۲۵٫۲ و ۲۰٫۷ درصد افزایش و غلظت ذرات جامد نیز به ترتیب ۲۱٫۴ و ۱۸٫3 درصد کاهش خواهد یافت. همچنین در این سناریو حجم آب‌گرفتگی در حوضه تا ۴۲٫۱۲ درصد افزایش می‌یابد. در سناریوی خوش‌بینانه نیز با کاهش بارش‌های حدی، در دوره‌های بازگشت 5 و 10 سال، حجم رواناب به‌ترتیب ۲٫۲ و ۸٫۳ درصد کاهش و غلظت ذرات جامد به‌ترتیب ۲٫۵ و ۱۰ درصد نسبت به دوره پایه افزایش می‌یابد. در این سناریو باوجود کاهش بارش همچنان تعداد گره‌های سیلابی حوضه ثابت است که این موضوع اهمیت بررسی رویکردهای مدیریت رواناب در منطقه مورد مطالعه را نمایان می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات



مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 28 آذر 1401
  • تاریخ دریافت: 04 آذر 1401
  • تاریخ بازنگری: 28 آذر 1401
  • تاریخ پذیرش: 28 آذر 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 28 آذر 1401