شبیه‌سازی تخصیص آب مخزن سد نهند و ارزیابی عملکرد آن تحت سناریوهای تدوین شده در مدل ارزیابی و برنامه‌ریزی آب (WEAP)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد، گروه مهندسی آب، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 دانشیار، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

3 استادیار، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

توسعة منابع آب ارتباط مستقیمی با پیشرفت اقتصادی و اجتماعی جوامع مختلف دارد. محدودیت آب‌های شیرین همیشه مردم مناطق مختلف را با مشکلاتی روبه‌رو کرده است. از این‌رو برنامه‌ریزی و مدیریت عرضه و تقاضای منابع آب محدود جزء بخش اجتناب‌ناپذیر هر سیستم کارآمد محسوب می‌شود. در این پژوهش از مدل ارزیابی و برنامه‌ریزی منابع آب (WEAP) جهت برنامه‌ریزی و مدیریت عرضه و تقاضا در مخزن سد نهند واقع در استان آذربایجان‌ شرقی که یکی از منابع اصلی تأمین آب شرب شهر تبریز محسوب می‌شود، استفاده شد. برای شبیه‌سازی منطقة مورد مطالعه در مدل WEAP از داده‌های تعداد جمعیت شهر تبریز، سرانة مصرف آب شرب به ازای هر نفر، میزان هدررفت آب در شبکة توزیع، دبی ورودی مخزن نهند، اطلاعات سد نهند، میزان سطح زیرکشت و غیره استفاد شد. نتایج تحقیق نشان داد که میزان تقاضای آب برای دورة آینده (2040-2021) به علت افزایش جمعیت روند صعودی خواهد داشت و از این‌رو منابع موجود در حوضه، توانایی تأمین همة نیازها را نخواهند داشت. یافته‌های تحقیق نشان داد سامانة مورد مطالعه برای دورة آینده (2040-2021) تحت سناریوهای مرجع (ادامة وضع موجود)، SC1 (افزایش جریان ورودی به میزان 10 درصد) و SC2 (کاهش جریان ورودی به میزان 10 درصد) از نقطه نظر تأمین آب مورد نیاز شرب، شهر تبریز به‌ترتیب 1/28، 3/7 و 3/44 درصد و از نقطه نظر تأمین نیاز کشاورزی به‌ترتیب 4/31، 3/18 و 4/44 درصد کمبود را تجربه خواهد کرد. هم‌چنین، با ارزیابی شاخص‌های عملکرد مخزن، مشخص شد که تحت تمامی سناریوها، سامانه با شرط تأمین 100 و 80 درصدی نیازها، با شکست مواجه خواهد شد و لذا مخزن با اعمال سناریوی SC1 نسبت به دو سناریوی دیگر از پایداری بیش‌تری برخوردار خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


References
Ahmadi, L., Mousavi, S., & Karami, H. (2018). Water allocation using WEAP and Vensim softwares (Case study: Nazloo-chai basin). Water and Soil Science, 28(4), 211-223. https://www.sid.ir/paper/147795/en [In Persian]
Boudjebieur, E., Ghrieb, L., Maoui, A., Chaffa, H., & Chini, Z.L. (2021). Long-term water demand assessment using WEAP 21: Case of the Guema Region, Middle Seybouse (Northeast Algeria). Geographia Technica16(2). 69-79. doi:10.21163/GT_2021.162.06.
Carpenter, A., & Choudhary, M.K. (2022). Water demand and supply analysis using WEAP Model for Veda River Basin Madhya Pradesh (Nimar Region), India. Trends in Sciences19(6), 3050-3050. doi:10.48048/tis.2022.3050.
Dehghan, Z., Delbari, M., & Mohammadrezapour, O. (2015). Planning water resources allocation under various managerial scenarios in Gorganroud Basin. Water and Soil Science, 25(3), 117-132. https://www.sid.ir/paper/147742/en [In Persian]
Faiz, M.A., Liu, D., Fu, Q., Uzair, M., Khan, M.I., Baig, F., Li, T., & Cui, S. (2018). Stream flow variability and drought severity in the Songhua River Basin, Northeast China. Stochastic Environmental Research and Risk Assessment32(5), 1225-1242. doi:10.1007/s00477-017-1463-3.
Feizi, A., & Aghajani Jomayran, R. (2021). Allocation and management of water resources in the Yamchi Dam Basin with scenario analysis approach using WEAP model. Journal of Environmental Science And Technology. 23(9). 79-107. doi:10.30495/jest.2021.51947.5049. [In Persian]
Hamlat, A., Errih, M., & Guidoum, A. (2013). Simulation of water resources management scenarios in western Algeria Watersheds using WEAP model. Arabian Journal of Geosciences6(7), 2225-2236. doi:10.1007
/s12517-012-0539-0
.
Hashimoto, T., Stedinger, J.R., & Loucks, D.P. (1982). Reliability, resiliency, and vulnerability criteria for water resource system performance evaluation. Water Resources Research18(1), 14-20.‏ doi:10.1029/WR018i001p00014.
Hejipour, M., Zakerinia, M., Ziayie, A., & Hesam, M. (2019). Integrated management of water demand in urban and industry sectors by connection of WEAP and MODFLOW models (case study: Bojnourd basin). Journal of Water and Soil Conservation, 26(1), 187-203. doi:10.22069/jwsc.2019.13385.2807. [In Persian]
Karamouz, M., & Kerachian, R. (2008). Water quality planning and management. 2th Edition: Amirkabir University of Technology, 400 pages. [In Persian]
Karimi Ahmad Abad, M., & Nabizadeh, A. (2018). Assessment of climate change impacts on climate parameters of Urmia Lake basin during 2011-2040 years by using LARS-WG model. Geography and Planning, 22(65), 265-285.
Lévite, H., Sally, H., & Cour, J. (2003). Testing water demand management scenarios in a water-stressed basin in South Africa: application of the WEAP model. Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, 28(20-27), 779-786.‏ doi:10.1016/j.pce.2003.08.025.
Li, X., Zhao, Y., Shi, C., Sha, J., Wang, Z.L., & Wang, Y. (2015). Application of water evaluation and planning (WEAP) model for water resources management strategy estimation in coastal Binhai New Area, China. Ocean & Coastal Management106, 97-109.‏ doi:10.1016/j.ocecoaman.2015.01.016.
Loucks, D.P. (1997). Quantifying trends in system sustainability. Hydrological Sciences Journal42(4), 513-530.‏ doi:10.1080/026266
69709492051
.
Loucks, D.P., & Van Beek, E. (2017). Water resource systems planning and management: An introduction to methods, models, and applications. 1th Edition: Springer, 624 pages.
Mardanian, S., Zare Bidak, R., & Abdollahi, Kh. (2020). Optimal Allocation of Water Resources in Khanmirza Watershed Using WEAP. Iranian Journal of Watershed Management Sciences, 14(49), 11-20. dor:20.1001.1.20089554.1399.14.49.7.6. [In Persian]
Nivesh, S., Patil, J.P., Goyal, V.C., Saran, B., Singh, A.K., Raizada, A., Malik, A., & Kuriqi, A. (2022). Assessment of future water demand and supply using WEAP model in Dhasan River Basin, Madhya Pradesh, India. Environmental Science and Pollution Research, 30(10) 1-14.‏ doi:10.1007/s11356-022-24050-0.
Pourmohammadi, S., Fatemi, M., Rasaei, F., Hashemi Monfared, S.A., & Khosravi, M. (2021). Effects of weather modification opersion on water resources of Khash Basin using water evaluation and planning (WEAP) model. Water and Soil Management and Modeling, 1(2), 14-24. doi:10.22098/mmws.
2021.1253
. [In Persian]
RabieiFar, H., Amini, G., Mohammadi, G., & Hosseinii, S.A. (2022). Using the WEAP model to evaluate the consumption management of Ayushan dam for different uses. Water and Soil Management and Modelling3(4), 44-59. doi:10.22098/mmws.2022.11450.1135. [In Persian]
Rostami, F., Alami, M., abbasi, H., & Malekani, L. (2021). Hydrological simulation of Nahand Watershed and identification of critical erosion areas using SWAT model. Iranian Journal of Ecohydrology8(4), 975-988. doi:10.22059/ije.2022.328000.1529. [In Persian]
Salimi, M., Sattari, M., & Parsa, J. (2023). Investigating the effect of climate change based on different scenarios on the runoff and inflow to Nahand dam reservoir. Water and Soil Science, 28(4), 133-147. doi:10.22034/ws.2022.
52756.2486
. [In Persian]
Sandoval-Soils S., Mckinney D.C., & Loucks D.P. (2011). Sustainability index for water resources planning and management. Journal of Water Resources Planning and Management (ASCE), 137(5), 381-38. doi:10.1061/(ASCE)WR.1943-5452.0000134.
Sattari, M.T., Mirabbasi, R., Dolati, H., Sureh, F.S., & Ahmad, S. (2020). Investigating the effect of managing scenarios of flow reduction and increasing irrigation water demand on water resources allocation using system dynamics (case study: Zonouz dam, Iran). Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi17(3), 406-421.‏ doi:10.33462/jotaf.703167.
SEI, User Guide for WEAP21, Stockholm Environmental Institute, U.S.Center.optimum design of robotic manipulators using dexterity indices Robotics and Autonomous systems. (2007), 9(4), 213-226.
Tsanov, E., Ribarova, I., Dimova, G., Ninov, P., Kossida, M., & Makropoulos, C. (2020). Water stress mitigation in the Vit River Basin based on WEAP and matlab simulation. Civil Engineering Journal6(11), 2058-2071.‏ doi:10.28991/cej-2020-03091602.
Water and Waste Water Company East Azarbaijan Province. (2022). Sources of drinking water supply in Tabriz city, Tabriz, Iran.