کارایی مصرف آب در کشت مخلوط ذرت-ماش تحت شرایط مختلف تنش آبی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد/ گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

2 استادیار/ گروه مهندسی آب، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

3 استادیار/ گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

4 دانش‌آموختة دکتری/ گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی تنش آب و الگوهای کشت بر بهره‌وری آب در کشت مخلوط ماش و ذرت تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایة بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعة تحقیقاتی دانشگاه ایلام طی سال زراعی 1400-1399 انجام شد. کرت‌‌های اصلی شامل آبیاری در چهار سطح (40، 60، 80 و 100 درصد نیاز آبی گیاه) و کرت‌های فرعی شامل الگوی کشت در چهار سطح (کشت مخلوط افزایشی 100 درصد ذرت+ 50 درصد ماش، کشت مخلوط جایگزینی 50 درصد ذرت+ 50 درصد ماش و کشت خالص ماش و ذرت) بودند. برای بررسی کارایی کشت مخلوط از دو شاخص نسبت برابری زمین (LER) و نسبت برابری آب (WER) استفاده شد. نتایج نشان داد که کارایی مصرف آب محصول ماش در دو الگوی کشت مخلوط افزایشی و مخلوط جایگزینی به‌طور معناداری کم‌تر از کشت تکی ماش بود. بهره‌وری آب ماش در کشت مخلوط جایگزینی به‌طور متوسط 23 درصد بیش‌تر از کشت مخلوط افزایشی بود. بیش‌ترین بهره‌وری آب ماش در سطح آبیاری 80 درصد نیاز آبی و کشت تکی (51/0 کیلوگرم بر مترمکعب) اتفاق افتاد. بهره‌وری آب ذرت در همة الگوهای کشت با افزایش مقدار مصرف آب آبیاری کاهش پیدا کرد. بین بهره‌وری آب کشت مخلوط افزایشی و کشت تکی ذرت اختلاف معناداری وجود نداشت. بنابراین، بهره‌وری آب کشت مخلوط جایگزینی دارای تفاوت معنادار با دو الگوی کشت دیگر بود. بیش‌ترین مقدار LER به‌میزان 56/1 و 52/1 به‌ترتیب در کشت مخلوط افزایشی در 80 و 100 درصد نیاز آبی به‌دست آمد که معادل 56 و 52 درصد افزایش سودمندی زراعی نسبت به کشت خالص دو گونه به‌صورت تکی بود. WER در همة سطوح آبی و دو الگوی کشت مخلوط بیش‌تر از یک بود که بیان‌گر برتری کشت مخلوط با مقدار آب کم‌تر نسبت به کشت تکی است. مقدار WER کشت مخلوط افزایشی در همة سطوح آبیاری بیش‌تر از کشت جایگزینی بود. هم‌چنین، نتایج نشان داد که بیش‌ترین WER به مقدار 46/1 مربوط به تیمار کشت مخلوط افزایشی با سطح آب مصرفی 80 درصد است. مقایسة دو شاخص LER و WER نشان داد که به‌طور کلی کشت مخلوط باعث استفاده کاراتر از آب و زمین می‌شود. هم‌چنین، نتایج بیش‌ترین LER و WER در کشت مخلوط افزایشی و سطح آبیاری 80 درصد اتفاق افتاده است. بنابراین، کشت مخلوط افزایشی و استفاده از سطح آبیاری 80 درصد باعث کارآمدترین استفاده از منابع آب و زمین می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مدل سازی و مدیریت آب و خاک
دوره 4، شماره 1
فروردین 1403
صفحه 233-247

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 بهمن 1401
  • تاریخ بازنگری: 02 اسفند 1401
  • تاریخ پذیرش: 03 اسفند 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار