تعیین تغییرات ترسیب کربن و برخی خصوصیات خاک در گرادیان ارتفاعی مراتع شمال سبلان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد/ گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 دانشیار/ گروه علوم گیاهی و گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی مشگین‌شهر، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3 دکتری/ گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

4 کارشناسی ارشد، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

5 کارشناسی ارشد/ گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکدة کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

6 دانشیار سابق/ گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

7 استادیار/ گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

در تحقیق حاضر، ظرفیت ترسیب کربن و ارتباط آن با برخی خصوصیات خاک و پوشش سطح خاک بررسی شده است. نمونه‌برداری در شمال کوه سبلان در شش مکان، شامل سه مکان با پوشش علف-‌بوته‌زار و سه مکان علفزار در سه طبقة ارتفاعی کم‌تر از 2000، 2000-2500 و بیش‌تر از 2500 متر از سطح دریا انجام شد. در هر مکان نمونه‌برداری خاک در دو عمق صفر تا 15 و 15 تا 30 سانتی‌متری انجام شد. در هر یک از مکان‌های مورد بررسی سه ترانسکت به طول 100 متر و در امتداد هر ترانسکت، 10 پلات یک مترمربعی مستقر شد. برای مقایسة کلی خصوصیات دو رویشگاه علف-بوته‌زار و علف‌زار و نیز بررسی اثر متقابل عوامل ارتفاع و نوع رویشگاه از آزمون GLM و برای مقایسة میانگین‌ها از آزمون چند دامنه‌ای دانکن استفاده شد. ارتباط بین صفات اندازه‌گیری شده خاک و ترسیب کربن نیز با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون بررسی شد. نتایج نشان داد که با افزایش میـزان ارتفاع در دو رویشگاه مورد بررسی (علف‌زار و علف-بوته‌زار) کـربن ترسـیب‌‌شـدة خـاک، افزایش پیدا می‌کند. هم‌چنین، نتایج حاکی از آن است که عمق خاک نیز به‌طور معنا‌داری بر توان ترسیب کربن تأثیرگذار است. به‌طوری‌که بیش‌ترین میزان ترسیب کربن خاک به‌ترتیب به عمق صفر تا 15 سانتی‌متری خاک در رویشگاه علف‌زار با ارتفاع بیش‌ از 2500 متر (53/70 گرم بر سانتی‌متر مربع)، سپس عمق صفر تا 15 سانتی‌متری رویشگاه علف‌-بوته‌زار در ارتفاع بیش‌تر از 2500 متر (98/63) و عمق 15 تا 30 سانتی‌متری خاک رویشگاه علفزار در ارتفاع 2000-2500 متر (73/62) بوده و کم‌ترین مقدار آن نیز متعلق به عمق 15 تا 30 سانتی‌متری خاک رویشگاه علف-بوته‌زار در طبقة ارتفاعی کم‌تر از 2000 متر (53/11) است. نتایج تحلیل همبستگی ترسیب کربن در رویشگاه‌ها و طبقات ارتفاعی مختلف، حاکی از رابطة منفی با درصد شن، اسیدیته و هدایت الکتریکی خاک بوده و همبستگی مثبت با درصد رس و سیلت، درصد کربن آلی و مادة آلی، درصد کربن و مادة آلی ذره‌ای و نیتروژن خاک است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات