ارزیابی تأثیر قیمت‌گذاری آب بر متغیرهای کلان اقتصاد در ایران با استفاده از مدل‌های پویای تعادل عمومی قابل ‌محاسبه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری/ گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

2 استاد/ گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

3 دانشیار/ گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

چکیده

از نگاه اقتصادی وقتی منبع و یا نهاده تولید با کمبود مواجه می‌شود، قیمت آن تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این قیمت می‌تواند بر اساس قیمت‌های جهانی یا طبق هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی مورد توجه واقع شود. در همین راستا، یکی از ابزارهای مهم برای تخصیص منابع آب، قیمت و ساختار قیمت‌گذاری آب در بخش‌های مختلف است. بنابراین، این پژوهش به‌دنبال پاسخ به این سؤال است که حرکت به سمت واقعی کردن قیمت آب در بخش‌های اقتصادی، چگونه متغیرهای کلیدی اقتصادی را در آینده متأثر می‌سازد. برای مشخص کردن تأثیر قیمت‌گذاری آب بر متغیرهای اقتصادی، از مدل‌های تعادل عمومی قابل محاسبه پویا استفاده شده است. در این پژوهش تکانه 30 درصدی قیمت آب (براساس مطالعات انجام شده بین قیمت واقعی و قیمت پرداختی مصرف‌کننده) برای بخش کشاورزی و بخش صنعت لحاظ شده است. به‌دلیل ساختار الگوهای سیاستی، تکانه از سال 2022 به‌مدت 10 سال آینده مورد توجه بوده است. خروجی مدل نشان داد که افزایش قیمت آب بر رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری اثر منفی دارد. هر چند که آثار مثبت ناچیزی بر تولید بخش انرژی خواهد داشت. نکته مهم این‌که آثار منفی واقعی کردن قیمت آب در بخش کشاورزی بیش از بخش صنعت است. این مسأله نشان از وابستگی ساختاری اقتصاد کشور به بخش کشاورزی است. بنابراین، سیاست قیمت‌گذاری آب آثار منفی بلندمدت در پی دارد. نتایج مطالعه حاضر می‌تواند راهنمای سیاست‌گذاری‌های آب برای آینده اقتصاد ایران ‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اسدی، هرمز، سلطانی، غلامرضا، و ترکمانی، جواد (1386). قیمت­گذاری آب کشاورزی در ایران مطالعه موردی اراضی زیر سد طالقان. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 15(2)، 61-91. doi: 10.30490/aead.2007.58892
اسماعیلی موخر فردویی، محمدعلی، ابراهیمی، کیومرث، عراقی‌نژاد، شهاب، و فضل­الهی، هاجر (1397). تعیین ارزش اقتصادی آب کشاورزی با رویکرد قیمت گذاری بر اساس نوع محصول در استان مرکزی. مدیریت آب و آبیاری، 8(1)، 149-163. doi: 10.22059/jwim.2018.254828.602
تهامی­پور زرندی، مرتضی، خزایی، علیرضا، و کولیوند، فتانه (1398). تحلیل نظام تعرفه و ارزش اقتصادی آب در بخش صنعت ایران. آب و توسعه پایدار، 6(3)، 19-30. doi: 10.22067/jwsd.v6i3.76788
خیابانی، ناصر، باقری، سروش، و بشیری‌پور، امیر (1396). الزامات اقتصادی مدیریت منابع آب. مجله آب و فاضلاب، 28(1)، 42-56. doi: 10.22093/wwj.2017.39473
 
References
 
Asadi, H., Soltani, G., & Torkamaani, J. (2007). Irrigation water pricing in Iran (a case study on land downstream of Taleghan Dam). Agricultural Economics and Development, 15(2), 61-91. doi:10.30490/aead.2007.58892 [In Persian]
Berck, P., Robinson, S., & Goldman, G. (1991). The use of computable general equilibrium models to assess water policies. Pp. 489-509, In: The economics and management of water and drainage in agriculture, Springer, Boston, MA.
Burniaux, J.M., & Truong, T.P. (2002). GTAP-E: an energy-environmental version of the GTAP model. GTAP Technical Papers, 18.
Chu, L., & Grafton, R.Q. (2020). Water pricing and the value-add of irrigation water in Vietnam: Insights from a crop choice model fitted to a national household survey. Agricultural Water Management228, 105881. doi:10.1016/j.agwat.2019.105881
Currais Monteiro, H.P. (2005). Water pricing models: a survey. DINAMIA-Research Centre on Socioeconomic Change Working Paper, (2005/45).
Duan, Y., & Liu, G. (2016). Water resource pricing study based on water quality fuzzy evaluation: a case study of Hefei City. Computational Water, Energy, and Environmental Engineering5(4), 99-111. doi: 10.4236/cweee.2016.54010
Esmaeili Moakhar Fordoei, M.A., Ebrahimi, K., Araghinejad, S., & Fazlolahi, H. (2018). Economic value determination of the agricultural water based on crop-type in Markazi Province, Iran. Water and Irrigation Management8(1), 149-163. doi:10.22059/jwim.2018.254828.602 [In Persian]
Ghazali, M., Jalal, A., Ahmad, S., & Md, A.H. (2009). Review of water pricing theories and related models. African Journal of Agricultural Research4(11), 1536-1544.
Golub, A. (2013). Analysis of climate policies with GDyn-E, GTAP Technical Papers 4292. Center for Global Trade Analysis, Department of Agricultural Economics, Purdue University.
Grafton, R.Q., Chu, L., & Wyrwoll, P. (2020). The paradox of water pricing: dichotomies, dilemmas, and decisions. Oxford Review of Economic Policy36(1), 86-107. doi:10.1093/oxrep/grz030
Hassani, Y., & Shahdany, S.M.H. (2021). Implementing agricultural water pricing policy in irrigation districts without a market mechanism: comparing the conventional and automatic water distribution systems. Computers and Electronics in Agriculture185, 106121. doi:10.1016/j.compag.2021.106121
He, J., & Chen, X. (2004). A dynamic computable general equilibrium model to calculate shadow prices of water resources: implications for China. Water Resources Management. 21(9), 1517-1533.
He, J., Chen, X., & Shi, Y. (2006). A dynamic approach to calculate shadow prices of water resources for nine major rivers in China. Journal of Systems Science and Complexity19(1), 76-87. doi:10.1007/s11424-006-0076-6
Hertel, T., & Huff, K. (2001). Decomposing welfare changes in the Gtap model. doi: 10.22004/ag.econ.28708
Jun, X., Qun, D., & Yangbo, S. (2010). Integrated water and CGE model of the impacts of water policy on the Beijing’s economy and output. Chinese Journal of Population Resources and Environment8(2), 61-67. doi:10.1080/10042857.2010.10684978
Khiabani, N., Bagheri, S., & Bashiripour, A. (2017). Economic requirements of water resources management. Journal of Water and Wastewater; Ab va Fazilab28(1), 42-56. doi:10.22093/wwj.2017.39473 [In Persian]
Lika, A., Galioto, F., & Viaggi, D. (2017). Water authorities’ pricing strategies to recover supply costs in the absence of water metering for irrigated agriculture. Sustainability9(12), 2210. doi:10.3390/su9122210
Marques, C.A.F., & De Sousa Fragoso, R.M. (2015). Alternative irrigation water pricing policies: an econometric mathematical programming model. New Medit: Mediterranean Journal of Economics, Agriculture and Environment= Revue Méditerranéenne dʹEconomie Agriculture et Environment14(4), 42-49.
Marston, L., & Cai, X. (2016). An overview of water reallocation and the barriers to its implementation. Wiley Interdisciplinary Reviews. WIREs Water3(5), 658-677. doi:org/10.1002/wat2.1159
Marzano, R., Rouge, C., Garrone, P., Grilli, L., Harou, J.J., & Pulido-Velazquez, M. (2018). Determinants of the price response to residential water tariffs: Meta-analysis and beyond. Environmental Modelling & Software101, 236-248. doi:10.1016/j.envsoft.2017.12.017
Meinzen-Dick, R. (2006). Water reallocation: Challenges, threats, and solutions for the poor (No. HDOCPA-2006-41). Human Development Report Office (HDRO), United Nations Development Programme (UNDP).
Molinos-Senante, M. (2014). Water rate to manage residential water demand with seasonality: peak-load pricing and increasing block rates approach. Water policy16(5), 930-944. doi: 10.2166/wp.2014.180
Reyndaud, A. (2003). An econometric estimation of industrial water demand in France. Environmental and Resource Economics, 25, 213–232. doi:10.1023/A:1023992322236
Ruijs, A., Zimmermann, A., & Van Den Berg, M. (2008). Demand and distributional effects of water pricing policies. Ecological Economics66(2-3), 506-516. doi:10.1016/j.ecolecon.2007.10.015
Suárez-Varela, M., Martinez-Espineira, R., & González-Gómez, F. (2015). An analysis of the price escalation of non-linear water tariffs for domestic uses in Spain. Utilities Policy34, 82-93. doi:10.1016/j.jup.2015.01.005
Tahami Pour Zarandi, M., Khazaei, A., & Kolivand, F. (2020). Analyzing the Tariff System and Economic Value of Water in Iran’s Industry Sector. Journal of Water and Sustainable Development, 6(3), 19-30. doi:10.22067/jwsd.v6i3.76788 [In Persian]
Tian, G.L., Wu, Z., & Hu, Y.C. (2021). Calculation of optimal tax rate of water resources and analysis of social welfare based on CGE model: A case study in Hebei Province, China. Water Policy23(1), 96-113. doi:10.2166/wp.2020.118
Tsur, Y., & Zemel, A. (2016). The management of fragile resources: A long term perspective. Environmental and Resource Economics, 65, 639–655. doi:10.1007/s10640-016-0005-7 
Wheeler, S.A., Loch, A., Crase, L., Young, M., & Grafton, R.Q. (2017). Developing a water market readiness assessment framework. Journal of Hydrology552, 807-820. doi:10.1016/j.jhydrol.2017.07.010
Zhang, C.Y., & Oki, T. (2023). Water pricing reform for sustainable water resources management in China’s agricultural sector. Agricultural Water Management, 275, 108045. doi:10.1016/j.agwat.2022.108045