مدل سازی و بررسی وضعیت کمی آب‌های زیرزمینی آبخوان مهیار جنوبی-دشت آسمان با استفاده از کد MODFLOW

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه منابع آب، دانشکده محیط‌زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استاد، گروه منابع آب، دانشکده محیط‌زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

در اقلیم خشک و نیمه‌خشک ایران عواملی مانند تغییر اقلیم و کم‌آبی در کنار برداشت بیش از ظرفیت منابع آبی به‌خصوص منابع آب زیرزمینی باعث شده سطوح آب زیرزمینی کاهش یابد و در برخی مناطق شاهد رخدادهای غیرقابل جبرانی همچون فرونشت باشیم. درنتیجه مدیریت و کنترل برداشت از منابع زیرزمینی قبل از وقوع بحران و رسیدن به سطح غیرقابل ‌بازگشت لازم و ضروری است. در این راستا پایش و کنترل وضعیت آبخوان به‌وسیله‌ی مدل‌های رایانه‌ای از اهمیت بالایی برخوردار است. در پژوهش حاضر به مدل‌سازی و بررسی وضعیت کمی آب‌های زیرزمینی آبخوان مهیار جنوبی-دشت آسمان در حوزه آبریز گاوخونی توسط مدل عددی MODFLOW 2005 و نرم‌افزارGMS 10.4.5 پرداخته‌ شده است. به همین منظور از آمار و اطلاعات ۱۵ ساله منتهی به سال ۱۳۹۰ شرکت مدیریت منابع آب ایران و نیز اطلاعات تراز ارتفاعی مستخرج از داده‌های ماهواره‌ای به جهت مدل‌سازی آب زیرزمینی آبخوان مهیار جنوبی - دشت آسمان استفاده شد و پارامترهایی چون هدایت هیدرولیکی، ناهمسانی افقی هدایت هیدرولیکی(Anisotropy) ، تغذیه (RCH) و آبدهی ویژه (SY) پس از استخراج از مدل مورد واسنجی قرار گرفت. تحلیل حساسیت هریک از پارامترها نشان داد که مدل عددی نسبت به پارامترهای ناهمسانی افقی هدایت هیدرولیکی و هدایت هیدرولیکی بیشترین تأثیرپذیری را دارد. به جهت تأمین اعتبار مدل و سنجش دقت آن صحت‌سنجی صورت گرفت. با توجه به 125 ماهه بودن بازه مطالعاتی، صحت سنجی برای 25 % انتهایی دوره (1390-1386) انجام شد که خطای اندک در مرحله صحت‌سنجی مؤید دقت در واسنجی و صحت هیدروگراف سلول‌های شبکه ریاضی بود. درنهایت اعداد استخراجی از موتور FlowBudget سوار بر مدل واسنجی شده MODFLOW نشان داد که در دوره 125 ماهه شبیه‌سازی به شکل متوسط روزانه سهم مشخصی از ذخیره ثابت آبخوان کاسته شده است به‌طوری‌که متوسط ۷٫۵ متر افت تراز آب زیرزمینی را طی این دوره در آبخوان شاهد هستیم و بیشترین افت مربوط به قسمت شرقی آبخوان بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات



مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 07 دی 1401
  • تاریخ دریافت: 25 آبان 1401
  • تاریخ بازنگری: 07 دی 1401
  • تاریخ پذیرش: 07 دی 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 07 دی 1401