کاربرد مفهوم ردپای آب در ارزیابی کمبود و تنش آبی در بخش کشاورزی در استان هرمزگان

دهقانپیر, شهلا; بذرافشان, ام‌البنین; رمضانی اعتدالی, هادی; حلی ساز, ارشک; آبابایی, بهنام

doi:10.22098/mmws.2022.11731.1163

کاربرد مفهوم ردپای آب در ارزیابی کمبود و تنش آبی در بخش کشاورزی در استان هرمزگان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکترا دانشگاه هرمزگان

² دانشیار/ مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان

³ دانشیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین

⁴ 4- استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

⁵ دکتری علوم و مهندسی آب، دانشکده علوم و مهندسی، دانشگاه جیمز کوک، تاونزویل، استرالیا

10.22098/mmws.2022.11731.1163

چکیده

کشاورزی بخش کلیدی و مصرف کننده اصلی منابع آب شیرین دنیا است. درک روشنی از تقاضای آب در بخش کشاورزی برای تولید و مصرف محصولات و همچنین کاهش استرس آب برای رفع مشکلات کمبود آب، امری ضروری است. این مطالعه با هدف ارزیابی کمبود آب و تنش آبی در بخش کشاورزی استان هرمزگان با تاکید بر چارچوب ردپای آب صورت گرفته است. نتایج نشان داد، منابع آب آبی نسبت به آب سبز، منبع اصلی تامین آب در بخش کشاورزی بوده و از کل مقدار متوسط منابع آب، 55/1584 و 15/999 میلیون متر مکعب مربوط به منابع آب آبی و سبز می‌باشد. از کل ردپای آب، سهم ردپای آب آبی، سبز و خاکستری به ترتیب 35/86، 07/5 و 58/8 درصد است. شاخص تنش آب آبی و کمبود آب آبی در بخش کشاورزی با مقدار متوسط 38/1 و 19/1 نشان داد که استان هرمزگان در سطح تنش آبی بسیار بالا و بحرانی قرار دارد. بالا بودن شاخص خودکفایی (مقدار متوسط 61 درصد) نسبت به شاخص وابستگی آب (مقدار متوسط 39 درصد) سبب افزایش فشار بر منابع آب زیرزمینی و سطحی در استان شده که علیرغم بالابودن شاخص خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی، این استان دارای فقر آبی بالایی (متوسط 59/4919 میلیون متر مکعب) است. براساس نتایج؛ برای انعکاس کمبود آب در مقیاس منطقه‌ای، شاخص تنش آبی کشاورزی و کمبود آب آبی مناسب‌تر از شاخص تنش آبی است، به ویژه برای مناطقی خشک و نیمه‌خشکی که عمدتا آب آبی مهمترین منبع آبی و ردپای آن نسبت به سایر اجزای ردپای آب زیاد است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات