ﺗﺄثیر الگوهای پیوند از دور بر بارش های ماهانه ایستگاه های شهر خرم آباد و کرمانشاه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار/ گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

2 دانش آموخته دکتری/ گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

چکیده

آب و هوای یک منطقه تحت ﺗﺄثیر عوامل فراوانی است که برخی از آن­ها سیاره­ای و برخی منطقه­ای و محلی هستند. الگوهای پیوند از دور موجب ناهنجاری­ها هستند که هم‌زمان در نواحی خیلی دور دیده می­شوند. بسیاری از این الگوها ماهیت سیاره­ای دارند و سراسر اقیانوس­ها و قاره­ها را در بر می‌گیرند. بنابراین، آشکارسازی روابط بین پارامترهای اقلیمی و الگوهای پیوند از دور برای شناخت بیش‌تر نوسانات و تغییرپذیری اقلیمی در هر منطقه حائز اهمیت است. هدف از اجرای این پژوهش بررسی ناهنجاری­های اقلیمی با استفاده از الگوهای پیوند از دور است. بدین‌منظور داده ­های بارش دو ایستگاه همدیدی (خرم­آباد و کرمانشاه) طی بازة زمانی 67 ساله (2018-1951) گردآوری شدند. جهت مشخص کردن ﺗﺄثیر شاخص ­های پیوند از دور بر بارش منطقه، از روش‌های آمار تحلیلی و استنباطی استفاده شد. نخست سری‌های زمانی بارش هر ماه ایستگاه‌ها با استفاده از آزمون اندرسون- دارلینگ در سطح اعتماد 95 درصد اطمینان مورد آزمون معناداری قرار گرفت. هم‌چنین برای ارزیابی شرط استقلال سری‌های زمانی از آزمون دنباله‌ها استفاده شد. سپس شاخص­های پیونداز دور به دو گروه مجزا تقسیم شد. شاخص­های مبتنی بر اقیانوس اطلس (AO, NAO, SCA, EA, EA/WR, TNA, POL, AMM) و شاخص­های مبتنی بر اقیانوس آرام (SOI, Best, EP/NP, Nino 1+2, Nino 3.4) و ﺗﺄثیر متقابل آن‌ها مورد آزمون قرار گرفت. مقادیر توزیع آماره‌های کروسکال-والیس برای ماه‌های اکتبر و سپتامبر و مقادیر آماره تحلیل واریانس برای سایر ماه‌های سال مشخص کرد که تأثیر شاخص‌های مبتنی بر اقیانوس اطلس از همگنی و نظم کم‌تری نسبت به شاخص‌های مبتنی بر اقیانوس آرام برخوردار هستند، به‌طوری‌که تغییر فاز شاخص‌های اقیانوس آرام موجب تغییر معنادار بارش دو ماه اکتبر و نوامبر خرم‌آباد و اکتبر کرمانشاه شد. در صورتی‌که تأثیر الگوهای مبتنی بر اقیانوس اطلس از چنین ترتیبی برخوردار نیست. به‌طور کلی، الگوهای اقیانوس اطلس عمدتاً در فصل زمستان موجب تغییر معنادار بارش شده‌اند در صورتی‌که الگوهای مبتنی بر اقیانوس آرام در فصل پاییز اثر معناداری بر بارش داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ارمغان بستان آبادی، س. (1396). بررسی تاثیرات وضعیت انسو در تغییرات دما و بارش حوضه دریاچه ارومیه در دوره آماری از 1986–2015. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
امیدوار، کمال، و جعفری ندوشن، مهدی (1396). اثر نوسان قطبی بر تغییرات دما و بارش سرد سال در ایران مرکزی. علوم جغرافیایی، 13(26)، 30-19.
امیدوار، کمال (1399). رابطه­ آب و هوایی اتمسفر و اقیانوس. چاپ دوم، انتشارات دانشگاه یزد، 208 صفحه.
احمدی، محمد (1392). تحلیل ارتباط بین الگوهای پیوند از دور و ویژگی­ بارش ایران. رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
اکبری، طیبه، و مسعودیان، سیدابوالفضل (1386). شناسایی نقش الگوهای پیوند از دور نیمکره شمالی بر دمای ایران. علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 22(1)، 117-132.
پژوه، فرشاد (1396). الگوهای پیوند از دور و نقش آن در تغییرات اقلیمی ایران. چاپ یکم، انتشارات آثار فکر، 208 صفحه.
حسنوند، زیبا (1394). تحلیل سینوپتیکی و ترمودینامیکی بارش برف سنگین استان لرستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید بهشتی.
خورشید دوست، علی محمد، و قویدل رحیمی، یوسف (1385). ارزیابی اثر پدیده انسو بر تغییر­پذیری بارش­ها فصلی استان آذربایجان شرقی با استفاده از شاخص چند متغیره انسو. پژوهش­های جغرافیایی، 38(57)، 26-15.
 خورشید دوست، علی محمد، و بیورانی، حسین (1390). آمار کاربردی برای پژوهشگران محیط زیست و زیست‌شناسی (ترجمه). انتشارات دانشگاه تبریز، 113 صفحه.
رزمجو، سمیرا، محمودی، پیمان، و امیرجهانشاهی، سید مهدی (1399). همپوشانی دوره­ها تناوب شاخص نوسان اطلس شمالی (NAO) با دوره تناوب خشکسالی­ها و ترسالی­ها ایران. ژئوفیزیک ایران، 1(14)، 104-91. doi:10.30499/ijg.2020.104299
سبحانی، بهروز، صالحی، برومند، و گل­دوست، اکبر (1393). ارتباط شاخص اقلیمی NAO با مقادیر میانگین، حداکثر و حداقل دمای ماهانه شمال­غرب ایران. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 14(33)، 90-75.
طولابی­نژاد، میثم، حجاری­زاده، زهرا، بساک، عاطفه، و بزمی، نسرین (1397). اثرات نوسان اطلس شمالی بر ناهنجاری­های تراز میانی جو و بارش ایران (مطالعه موردی: غرب ایران). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 18(49)، 19-35. doi:10.29252/jgs.18.49.19
عزیزی، قاسم، چهره آرا، تهمینه، و صفرراد، طاهر (1393). تاثیر شاخص­های پیوند از دور NAO و SOI بر بارش و دمای ایران. جغرافیا و پایداری محیط، 4(12)، 43-56.
فتاحی، ابراهیم، و رحیم‌زاده، فاطمه (1388). ارتباط انسو با الگوی گردش زمستانه ایران. جغرافیا و توسعه، 7(15)، 21-44. doi:10.22111/gdij.2009.1188
قاسمی، وحید (1388). مقدمه‌ای بر مدل­سازی معادله ساختاری (ترجمه). چاپ اول، انتشارات جامعه شناسان، 47 صفحه.
لشکری، حسن، حسنوند، زینب، و محمدی، ز. (1394). ارزیابی و تحلیل شاخص اقلیم گردشگری استان کرمانشاه با استفاده از شاخص اقلیمی .TCI سومین کنگره جغرافیا و توسعه پایدار.
مدرس­پور، ع. (1376). تأثیر ENSO بر دما و بارندگی ایران. نیوار، (36)، 67-82.
ناظم السادات، سیدمحمدجعفر (2000). رابطه بین ENSO و بارندگی پاییزی در ایران. بین المللی اقلیم شناسی، (20)، 47-61.
یاراحمدی، داریوش، و عزیزی، قاسم (1386). تحلیل چند متغیره ارتباط میزان بارش فصلی ایران و شاخص­های اقلیمی. پژوهش­های جغرافیایی، 39(62)، 161-174.
 
References
Armaghane Bostanabadi, S. (2016). Investigating the effects of the Enso situation on changes in temperature and precipitation in the Urmia Lake basin in the statistical period from 1986 to 2015. M.Sc. Thesis, Tabriz University, Iran. [In Persian]
Azizi, Gh., Chehreara, T., &  Safarrad, T. (2014). The influence of NAO and SOI  correlation indices on recipitation and temperature in Iran. Journal Geography and Sustainability of Environment, 4(12), 43-56. [In Persian]
Akbari, T., & Masoudian, S. (2007). An analysis of relationship between monthly temperature of Iran and teleconnection patterns of Northern Hemisphere. Journal Research Bulletin of Isfahan University, 22(1), 117-132. [In Persian]
Ahmadi, M. (2014). Analyzing the relationship between Teleconnection Patterns and the occurrence of precipitation in Iran. Ph.D. Thesis, University of Tarbiat Modares, Iran. [In Persian]
Arahjo, P., Feres, J., Reis, E., & Braga, M.J. (2011). Assessing the impacts of ENSO–related weather effects on the Brazilian agriculture. In Proceedings of the Conference on Climate Change and Development Policy.
Bridgman, H., & Oliver, J. (2006). The global climate system: patterns, processes, and teleconnections. Cambridge University Press, Cambridge.
Fatahi, E., & Rahimzadeh, F. (2009). The ENSO relation withwintery atmospheric circulation patterns in Iran. Geography and Development, 7(15), 21-44. doi:10.22111/gdij.2009.1188 [In Persian]
Ghasemi, V. (2009). An introduction to structural equation modeling (translation). Sociologists Publications, first edition, 47 pages. [In Persian]
Hassanvand, Z. (2014). Synoptic and thermodynamic analysis of heavy snowfall in Lorestan province. M.Sc. Thesis, Shahid Beheshti University, Iran. [In Persian]
Khourshiddoust, A., & Qavidel Rahimi, Y. (2007). Evaluating the effect of Enso phenomenon on the variability of seasonal rainfall in East Azarbaijan province using the multivariable Enso index. Journal of Geographical Research, 38(57), 15-26. [In Persian]
Khourshiddoust, A., & Beorani, H. (2011). Applied statistics for environmental and biological researchers (translation). Publications of Tabriz University, 113 pages. [In Persian]
Lim, Y.K., & Kim, H.D. (2016). Comparson of the impact of the Arctic Oscillation and Eurasian teleconnection on interannual variation in East Asian winter temperatures and monsoon. Theoretical and Applied Climatology, 124(1), 267-279. doi:10.1007/s00704-015-1418-x
Krichak, S., & Alpert, P. (2004). Decadal trends in the East Atlantic-West Russia pattern and mediterranean. International Journal of Climatology, 25(2), 183-192. doi:10.1002/joc.1124
Lashkari, H., Hassanvand, Z., & Mohammadi, Z.  (2014). Evaluation and analysis of the tourism climate index of Kermanshah province using the TCI climate index. 3rd Congress of Geography and Sustainable Development. [In Persian]
Modarespour, A. (1997). The effect of ENSO on temperature and precipitations of Iran. Nivar, (36), 67-82. [In Persian]
Moron, V., & Plaut, G. (2003). The impact of ENSO upon weather regimes over Europe and the North Atlantic during Boreal winter. International Journal Climatology, 23(4), 369-379. doi:10.1002/joc.890
Nazemosadat, M.J. (2000). On the relationship between ENSO and autumn rainfall in Iran. International Journal of Climatology, 20, 47-61. [In Persian]
Omidvar, K., & Jafari Nadushan, M. (2018). Study of arctic oscillation effect on temperature and precipitation anomaly at cold season in central Iran. Journal of Geographical Sciences, 13(26), 19-30. [In Persian]
Omidvar, K. (2020). The relationship between atmosphere and ocean climate. Yazd University Press, 2th Edition, 208 pages. [In Persian]
Pozo-Vazquez, D. (2005). El Nino–Souther oscillation events and associated European winter precipitation anomalies International. Journal of climatology, 25(1), 17- 31. doi:10.1002/joc.1097
Pajoh, F. (2017). Remote transplant patterns and its role in Iran's climate changes. Works of Thought Publications, 1th Edition, 208 pages. [In Persian]
Razmjoo, S., Mahmoudi, P., & Amirjahanshahi, S. (2020). Overlap of North Atlantic Oscillation (NAO) periodicities with periodicities of droughts and wet years of Iran. Iranian Journal of Geophysics, 1(14), 91-104. doi:10.30499/ijg.2020.104299 [In Persian]
Sobhani, B., Salehi, B., & Gol Dost, A. (2014). Correlation of the NAO climatic index with the average, maximum and minimum monthly temperature values in North-West of Iran. Applied Research Journal of Geographical Sciences, 14(33), 75-90. [In Persian]
Smolinski, K.K. (2004). Interrelation ship among larg scale atmospheric circulation regimes and urface. temprature anomalies in the North Amer–ican arctic. M.Sc. Thesis, School of Earth and Atomspheric Sciences.
Turkes, M., & Erlat, E. (2005). Climatological responses of winter precipitation in Turkey to variability of the North Atlantic Oscillation during the period 1930-2001. Theoretical and Applied Climatology, 78, 33-46. doi:10.1007/s00704-004-0084-1
Tulabi Nejad, M., Hajjarizadeh, Z., Basak, A., & Bazmi, N. (2018). The effects of the North Atlantic Oscillation on the anomalies of the middle level of the atmosphere and precipitation in Iran (case study: Western Iran). Journal of Applied Research in Geographical Sciences, 18(49), 19-35. doi:10.29252/jgs.18.49.19  [In Persian]
Ueangsawat, K., Nilsamranchit, S., & Jintrawet, A. (2015). Fate of ENSO phase on upper Northern Thail and, a case study in chiang Mai. Agriculture and Agricltural science procedia, 5, 2-8. doi:10.1016/j.aaspro.2015.08.001
Wolfgang, B., Benjamin, L., & Bonfils, C. (2004). A winter time arctic oscillation signature on early season Indian Ocean monsoon intensity. Journal of climate, 18, 2247-2269. doi:10.1175/jcli3377.1
Yarahmadi, D., & Azizi, Q. (2008). Multivariate analysis of the relationship between Iran's seasonal rainfall and climatic indicators. Geographical Research, 39(62), 161-174. [In Persian]