اثر شیوه‌های جنگل‌داری بر تغییرات ویژگی‌های زیستی خاک (مطالعه موردی: جنگل-های راش اسالم)

اسفندیاری, هدی; سفیدی, کیومرث; قویدل, اکبر; اسماعیل پور, محمد; امان زاده, بیت الله; صادقی, سید محمدمعین

doi:10.22098/mmws.2022.11641.1149

اثر شیوه‌های جنگل‌داری بر تغییرات ویژگی‌های زیستی خاک (مطالعه موردی: جنگل-های راش اسالم)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناسی ارشد جنگل‌شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

² دانشیار، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

³ دانشیار، گروه علوم خاک، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

⁴ استادیار دانشکده کشاورزی و منابع‌طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، اهر، ایران

⁵ استادیار، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان، رشت، ایران

⁶ دکتری جنگل‌شناسی و اکولوژی جنگل، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان غربی، ارومیه، ایران

10.22098/mmws.2022.11641.1149

چکیده

در مدیریت مناطق جنگلی حفظ عملکرد خاک بسیار مهم است. بنابراین، حفظ سلامت خاک برای مدیریت پایدار جنگل حیاتی است. به‌منظور بررسی اثرپذیری شاخص‌های زیستی خاک از روش‌های مدیریتی مختلف جنگل، سه قطعه با سابقه مدیریتی متفاوت در سری دو و سه جنگل‌ راش اسالم استان گیلان انتخاب شد. قطعات انتخاب ‌شده شامل قطعه شاهد، قطعه با سابقه اجرای طرح در میان‌مدت حداکثر 20 سال تحت مدیریت شیوه گزینشی و قطعه با سابقه اجرای طرح بلند‌مدت بیش از 50 سال تحت مدیریت شیوه پناهی بود. 15 نمونه در هر قطعه با روش منظم و تصادفی، از نزدیک‌ترین درخت به مرکز تقاطع اضلاع شبکه نمونه‌‌برداری، از عمق 30-0 سانتی‌متری خاک برداشت شد. در هر یک از نمونه‌ها، تنفس پایه، تنفس برانگیخته، کربن زیتوده -میکروبی و جمعیت ریزجانداران اندازه‌گیری، شاخص بهره میکروبی، بهره ‌‌متابولیک، کربن آلی، هدایت الکتریکی و اسیدیته خاک اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین سه قطعه از لحاظ کربن آلی، بهره میکروبی، هدایت الکتریکی و اسیدیته وجود ندارد. تنفس پایه، تنفس برانگیخته، جمعیت ریزجانداران، بهره متابولیک و کربن زیتوده میکروبی اختلاف معنی‌داری را در سه قطعه نشان دادند. بیش‌ترین میزان تنفس پایه، تنفس برانگیخته، جمعیت ریزجانداران و کربن زیتوده میکروبی در قطعه با شیوه پناهی و کمترین آن در قطعه گزینشی به دست آمد. در این پژوهش، بیش‌ترین میزان بهره متابولیک در قطعه گزینشی و کمترین آن در قطعه با شیوه پناهی محاسبه شد. نتایج همبستگی شاخص‌های زیستی خاک جنگل نشان می‌دهد ریزجانداران خاک همبستگی مثبت معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد با زیتوده میکروبی دارد. آگاهی از اثرپذیری ویژگی‌های زیستی خاک از اعمال شیوه‌های مختلف پرورش جنگل و دخالت‌های مختلف انسانی، امکان انتخاب شیوه‌های مناسب با شرایط رویشگاهی را فراهم می‌آورد. در عین‌حال، تعیین شدت دخالت‌های پرورشی در توده‌های جنگل بر اساس پیش‌بینی اثرات آن بسیار سودمند خواهد بود.

کلیدواژه‌ها