بررسی توزیع مکانی و تغییرات مشخصه های زمانی فصل زمستان در حوضه آبریز دریاچه ارومیه

بهرامی, نهاله; منتصری, مجید; حجابی, سمیه

doi:10.22098/mmws.2025.17238.1587

بررسی توزیع مکانی و تغییرات مشخصه های زمانی فصل زمستان در حوضه آبریز دریاچه ارومیه

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

² استاد، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

³ دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

10.22098/mmws.2025.17238.1587

چکیده

بررسی پاسخ مشخصه های زمانی فصل ها (از جمله شروع، پایان و طول فصل ها) به گرمایش جهانی به دلیل اثرات مهمی که بر فاز بارش، تولید رواناب و ذخیره رطوبت خاک دارد، از اهمیت زیادی در مطالعات بیلان آب حوضه آبریز دریاچه ارومیه برخوردار است. در این مطالعه، بر اساس یک رهیافت مبتنی بر دما و با استفاده از داده های بازتحلیل روزانه دمای هوا ERA5-land به تعیین مشخصه های شروع، پایان و طول فصل زمستان برای دو دوره 30 ساله اخیر (1993-1964 و 2023-1994) در حوضه آبریز دریاچه ارومیه پرداخته شد. در این رهیافت، ناهمگنی مکانی مشخصه های فصل زمستان لحاظ شد و ارتباط آنها با ارتفاع بررسی شد. نتایج مطالعه نشان داد که شماره روز فصل زمستان در دو دوره تفاوتی نشان نمی دهند. اما، دوره 2023-1994 از نظر مشخصه پایان و طول فصل زمستان در اغلب نقاط حوضه آبریز، به ویژه در ارتفاعات پایین، با دوره 1993-1964 تفاوت دارد؛ به طوری که میانه پایان فصل زمستان برای دوره دوم در حدود 11 روز زودتر از دوره اول رخ می دهد و به این ترتیب طول فصل زمستان در دوره دوم حدود 11 روز کمتر از دوره اول است. در هر دو دوره، شروع فصل زمستان، پایان فصل زمستان و طول فصل زمستان به ترتیب، همبستگی معنی دار منفی، مثبت و مثبت با ارتفاع نشان می دهند و شیب تغییرات در مورد دوره دوم اندکی تندتر است که به دلیل تاثیرپذیری بیشتر ارتفاعات پایین تر از اثرات گرمایش جهانی است.

کلیدواژه‌ها