پهنه بندی آسیب پذیری سیل حوضه مبتنی بر شاخص های سنجش از دوری و تکنیک های تصمیم گیری (مطالعه موردی: حوضه رکعت خوزستان)

ذرتی پور, امین; معظمی, محمد; چراغی, میترا; پاوندمهر, پرویز

doi:10.22098/mmws.2024.15911.1501

پهنه بندی آسیب پذیری سیل حوضه مبتنی بر شاخص های سنجش از دوری و تکنیک های تصمیم گیری (مطالعه موردی: حوضه رکعت خوزستان)

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ گروه مهندسی طبیعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

² گروه آموزشی مهندسی طبیعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

³ فارغ الحصیل کارشناسی ارشد اکوهیدرولوژی، گروه آموزشی مهندسی طبیعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

10.22098/mmws.2024.15911.1501

چکیده

ﮔﺴﺘﺮش ﺷﻬﺮﻫﺎ در ﺣﺎﺷﻴﻪ رودخانهﻫﺎ، ﻣﺨﺮوط اﻓﻜﻨﻪ‌ﻫﺎ، ﺳﻮاﺣﻞ ﻛﻢ ارﺗﻔﺎع، دﻟﺘﺎﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺖ ﺳﺪﻫﺎی ذﺧﻴﺮه‌ای، ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮی حوضه های آبخیز در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻄﺮ ﺳﻴل شده است. این مطالعه با هدف، پهنه بندی خطر سیل خیزی و اولویت بندی مناطق مستعد سیل با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره و شاخص های سنجش از دوری با استفاده از مدل AHP فازی و ویکور در حوزه آبخیز رکعت خوزستان اجرا گردید. شاخص‌ها شامل درصد شیب و جهت شیب حوضه، تراکم زهکشی، طول جریان آبراهه، فاصله از آبراهه، فاکتور شکل حوزه، سازندهای زمین شناسی، کاربری اراضی، شاخص شماره منحنی، شاخص مقدار بارندگی و خاک، تغییرات ارتفاعی، شاخص توان آبراهه و شاخص رطوبت توپوگرافی و در نهایت پوشش گیاهی حوضه بوده است. نتایج مطالعه نشان داد که از 15 شاخص استفاده شده در پهنه بندی سیلخیزی حوضه رکعت، شاخص های پوشش گیاهی 19 درصد، شماره منحنی رواناب، 15درصد و فاصله از آبراهه 15درصد، بیشترین تأثیر و جهت شیب و شاخص بارندگی با حدود 4 درصد، دارای کمترین تأثیر در بین پارامترهای مورد بررسی بود. نتایج شاخصهای طیفیEVI ، NDVI و SAVI در دو روش AHP فازی و ویکور، مشخص گردید شاخص EVI، دارای یک بیش برآوردی و بالعکس شاخص SAVI دارای کم برآوردی، ولیکن شاخص NDVI نتایج دقیقتری از مکانیابی مناطق سیلخیز حوضه رکعت نشان داده است. در نهایت ارزیابی نقشه های خطر سیل خیزی حوضه آبخیز رکعت با دو مدل ویکور و AHP فازی نشان می‌دهد که مدل AHP فازی با شاخص NDVI ، با دقت 68 درصد نسبت به مدل ویکور حدود 40 درصد، بیشترین تطابق را با نقشه های نهایی شاخص سیلخیزی حوضه رکعت نسبت به مدل دیگر نشان داد و بعنوان مدل بهینه تعیین مناطق سیل خیز در منطقه پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها