بررسی تاثیر الگوی کشت روی تغییرات تراز آب زیرزمینی در بخشی از آبخوان دشت مشهد - چناران

رستمی خلج, محمد; نور, حمزه; رجایی, حسین; باقریان کلات, علی

doi:10.22098/mmws.2024.14408.1406

بررسی تاثیر الگوی کشت روی تغییرات تراز آب زیرزمینی در بخشی از آبخوان دشت مشهد - چناران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج

10.22098/mmws.2024.14408.1406

چکیده

تراز آب زیرزمینی یکی از مهم‌ترین پارامترهای تأثیرگذار روی آبدهی قنوات، جلوگیری از فرونشست زمین و تغذیه رودخانه‌های دائمی است. مدل‌سازی اعمال سناریوهای مدیریتی روی این پارامتر می‌تواند ابزاری مناسب برای مدیران در برنامه‌ریزی دقیق و بهره‌برداری بهینه و منطبق بر پایداری آبخوان باشد. لذا هدف از این پژوهش بررسی تأثیر اجرای الگوی کشت روی تغییرات تراز آب زیرزمینی با استفاده از مدل GMS در بخشی از آبخوان دشت مشهد - چناران است. برای این منظور از مدل Modflow در بسته نرم‌افزاری GMS استفاده شد و لایه چاه‌های مشاهده‌ای، لایه مقادیر برداشت، لایه تغذیه آبخوان،لایه مرز آبخوان، لایه سنگ کف آبخوان برای مدل تهیه گردید و به‌عنوان پوشش به مدل معرفی شد. سپس مدل واسنجی و ارزیابی گردید و مقادیر تراز آب زیرزمینی شبیه‌سازی شد. پس از شبیه‌سازی تراز آب زیرزمینی سناریو مدیریتی کاهش شش درصد آب مصرفی که در برنامه الگوی کشت به آن اشاره‌شده است به مدل GMS وارد شد و میزان تأثیر آن روی تراز آب زیرزمینی برآورد شد. نتایج نشان داد مدل GMS توانایی خوبی برای شبیه‌سازی تراز آب زیرزمینی در محدوده‌های موردمطالعه دارد و مقدار MAE و RMSE به ترتیب 746/0 و 88/0 برای حالت پایدار و در حالت ناپایدار به ترتیب 4/1 و 2/2 به دست آمد. همچنین نتایج نشان داد کاهش شش‌درصدی آب مصرفی در بخش کشاورزی روی تراز پیزومترها به‌طور متوسط حدود 5 تا 15 سانتیمتر بوده است و باعث بالا آمدن تراز آب زیرزمینی در محدوده‌های موردمطالعه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات