ارزیابی روند تغییرات دوره‌ای سطح آب زیرزمینی حوزه آبخیز بهادران استان یزد

سلیمان پور, سید مسعود; زندی فر, سمیرا; رحمتی, امید; معتمدنیا, محبوبه

doi:10.22098/mmws.2024.14395.1404

ارزیابی روند تغییرات دوره‌ای سطح آب زیرزمینی حوزه آبخیز بهادران استان یزد

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،

² استادیار پژوهش، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

³ استادیار بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و

⁴ دکتری تخصصی، اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بافق، استان یزد، ایران.

10.22098/mmws.2024.14395.1404

چکیده

آب‌های زیرزمینی بزرگ‌ترین منبع آب موجود برای تأمین آب در مناطق نیمه‌خشک است. به‌همین‌منظور توسعه و بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی برای برآوردن این نیازها از اهمیت زیادی برخوردار است. ازاین‌رو تغییرات سطح آب زیرزمینی حوزه آبخیز بهادران واقع در استان یزد مدنظر قرارگرفته است. اطلاعات کمی منابع آب زیرزمینی در یک بازه زمانی 17 ساله تهیه شد. سپس نقشه‌های هم‌تراز و هم عمق آب زیرزمینی برای بازه پنج‌ساله و کل دوره برای بررسی تغییرات سطح تراز آب زیرزمینی بر اساس اطلاعات چاه‌های مشاهداتی در محیط نرم‌افزار Arc GIS تهیه شد. علاوه بر آن در نقشه‌های تهیه‌شده، مناطق تغذیه و تخلیه‌ی آب زیرزمینی مشخص شد. مطابق نتایج، بیش‌ترین عمق آب زیرزمینی در آبخوان‌های بهادران و شمس در سال 1397 به ترتیب برابر با 68 و 7/47 متر است که در نواحی شمالی آبخوان بهادران و جنوبی آبخوان شمس به حداکثر مقدار رسیده و به سمت نواحی جنوبی آبخوان بهادران و بخش‌های شرقی- غربی آبخوان شمس از عمق آب کاسته شده است؛ به‌طوری‌که کم‌ترین عمق آب زیرزمینی در هر دو آبخوان به حدود 8/11 متر می‌رسد. هم‌چنین بیش‌ترین سطح تراز آب زیرزمینی در آبخوان‌های محدوده‌ی بهادران در سال 1397 مربوط به نواحی جنوب غربی و غرب آبخوان‌ها و حدود 91/1538 متر است؛ به‌طوری‌که در بخش شرقی آبخوان بهادران به 3/1447 متر و در بخش جنوبی آبخوان شمس به 1190 متر در این سال می‌رسد. تراز آب زیرزمینی در سال‌های 92 و 87 نسبت به سال 1397 بالاتر می‌باشد که تغییر چندانی نداشته است. میزان افت تراز آب زیرزمینی در بازه‌ی زمانی 1387 تا 1392 و 1392 تا 1397 به ترتیب حدود 14/13 و 68/6 متر بوده است. نتایج این پژوهش اطلاعاتی از روند تغییرات منابع آب زیرزمینی در آبخوان‌ها را در اختیار سیاست‌مدارن و مدیران قرار می‌دهد که می‌تواند در راستای مدیریت بهینه به‌کار برده شود.

کلیدواژه‌ها