بررسی و تحلیل اثر تغییر اقلیم بر رواناب و رسوب با استفاده از مدل SWAT (مطالعة موردی: حوزة آبخیز فریزی)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکدة منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکدة منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 دانشیار، گروه جغرافیا، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

4 دانشیار، گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکدة منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

تغییر اقلیم به یک نگرانی در بین جامعة علمی، دولت‌ها و مردم تبدیل‌شده است. تغییر اقلیمی به ‌ناچار چرخة هیدرولوژیکی و توزیع زمانی و مکانی منابع آب را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این تغییرات، به‌نوبة خود، ممکن است منجر به تغییر فرسایش خاک در حوزه‌های آبخیز همراه با سایر مشکلات محیط زیستی شود. از این‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر تغییر اقلیم بر رواناب و رسوب حوزة آبخیز فریزی واقع در استان خراسان رضوی انجام شد. بدین‌منظور، ابتدا مدل SWAT با اطلاعات مورد نیاز از حوزة آبخیز مورد مطالعه و داده‌های رواناب و رسوب واسنجی شد و سپس شبیه‌سازی‌ها با مدل واسنجی شده انجام گرفت. برای ارزیابی اثر تغییر اقلیم بر فرسایش حوزة آبخیز مورد مطالعه برای دورة آینده (2021 تا 2100) از خروجی مدل اقلیمی MPI-ESM1-2HR مربوط به فاز ششم پروژة مقایسة مدل‌های جفت شده (CMIP6) و دو سناریوی انتشار متوسط و خیلی بدبینانه استفاده شد. نتایج نشان داد که میزان رواناب در دورة آینده کاهش و میزان رسوب افزایش خواهد یافت. میانگین رواناب شبیه‌سازی‌شده تحت شرایط اقلیم آینده با دو سناریوی SSP2-4.5 و SSP5-8.5 به‌ترتیب 25/0 و 28/0 مترمکعب بر ثانیه به‌دست ‌آمده است که نشان‌دهندة کاهش 9/48 درصدی رواناب در سناریوی SSP2-4.5 و کاهش 8/42 درصدی رواناب در سناریوی SSP5-8.5 نسبت به دورة گذشته است. هم‌چنین، مجموع رسوب برای سناریوی SSP2-4.5 و SSP5-8.5 به‌ترتیب 57/3 و 94/4 میلیون تن پیش‌بینی ‌شده است که نشان‌دهندة افزایش 2/7 درصدی رسوب در سناریوی SSP2-4.5 و افزایش 3/48 درصدی رسوب در سناریوی SSP5-8.5 نسبت به دورة گذشته می‌باشد. در نهایت، میانگین رواناب و مجموع رسوب شبیه‌سازی‌شده در سناریوی خیلی بدبینانه (SSP5-8.5) بیش‌تر از میزان پیش‌بینی ‌شده با سناریوی متوسط (SSP2-4.5) است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مدل سازی و مدیریت آب و خاک
دوره 4، شماره 4
1403
صفحه 283-298

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 31 شهریور 1402
  • تاریخ بازنگری: 23 آبان 1402
  • تاریخ پذیرش: 23 آبان 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار