مقایسة کاربرد زغال‌زیستی اصلاح‌نشده و اصلاح‌شده و ریزموجودات بر برخی شاخص‌های میکروبی و اکوفیزیولوژیک خاک آلوده به نفت خام

بی ریا, میلاد; نادیان قمشه, حبیب اله; معتمدی, حسین; خلیلی مقدم, بیژن; رنگزن, نفیسه

doi:10.22098/mmws.2023.13663.1356

مقایسة کاربرد زغال‌زیستی اصلاح‌نشده و اصلاح‌شده و ریزموجودات بر برخی شاخص‌های میکروبی و اکوفیزیولوژیک خاک آلوده به نفت خام

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران

² گروه مهندسی و علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران

³ گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

⁴ گروه مهندسی و علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران

10.22098/mmws.2023.13663.1356

چکیده

این مطالعه با هدف مقایسة تغییر خصوصیات زغال‌زیستی حاصل از باگاس نیشکر و نخل خرما از طریق فعال‌سازی شیمیایی سطحی با پراکسیدهیدروژن (زغال‌زیستی اصلاح‌شده) و زغال‌زیستی اصلاح‌نشده بر فعالیت‌‌های متابولیکی، آنزیمی و میزان زیست‌تودة میکروبی در یک خاک آهکی شور آلوده به نفت خام به مرحلة اجرا درآمد. در این پژوهش آزمایشی در قالب طرح اندازه‌گیری‌های مکرر در زمان انجام شد. در اواسط و انتهای دورة آزمایش (روز 60 و 120)، تأثیر سطوح مختلف زغال‌زیستی اصلاح‌نشده و اصلاح‌شده باگاس نیشکر و نخل خرما اصلاح‌نشده (یک و دو درصد) به‌همراه ریزموجودات (با زغال‌زیستی و بدون زغال‌زیستی و در مجموع 57 نمونة آزمایشی در دو زمان) بر برخی ویژگی‌های بیولوژیکی و شاخص‌های اکو‌فیزیولوژیک خاک شامل تنفس پایة میکروبی، تنفس ناشی از سوبسترا، کربن زیتودة میکروبی، آنزیم دهیدروژناز، سهم میکروبی و سهم متاوبولیک بررسی شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که در اثرات برون گروهی، تمام تیمارها دارای تفاوت معنا‌داری با یک‌دیگر در سطح یک درصد دارند. در اثرات درون‌گروهی، زمان در تمامی تیمارهای مورد بررسی وضعیت مشابهی داشت. برهم‌کنش زمان و تیمارها نیز جز در کربن زیتودة میکروبی و تنفس ناشی از سوبسترا در باقی تیمارها تفاوت معنا‌داری را نشان دادند. بهترین نتایج در آنزیم دهیدروژناز، کربن زیتودة میکروبی، تنفس پایه و ناشی از سوبسترا متعلق به تیمار مخلوط چهار (مخلوط باگاس اصلاح‌شده دو درصد و کنسرسیوم باکتری دو درصد) با زمان 60 روزه بود. لذا، میزان این متغیرها را نسبت به تیمار شاهد به‌ترتیب 98/70، 96/8، 97/53 و 54/53 درصد افزایش داده است. بالاترین میزان سهم میکروبی متعلق به تیمار شاهد 120 روزه و بالاترین مقدار سهم متابولیک نیز متعلق به تیمار مخلوط سه (مخلوط باگاس اصلاح‌نشده یک درصد و کنسرسیوم باکتری دو درصد) با زمان 120 روز بود که این متغیر را نسبت به تیمار شاهد 120 روز 70/76 درصد افزایش داده است. بنابراین، اصلاح زغال‌زیستی با استفاده از پراکسیدهیدروژن، به‌عنوان یک عامل اصلاح‌کننده نسبتاً ارزان ‌قیمت و دوستدار محیط ‌زیست، سبب افزایش تأثیر زغال‌زیستی بر خصوصیات زیستی و اکوفیزیولوژیکی مورد مطالعه داشت. زغال‌زیستی باگاس نیشکر نسبت به ضایعات نخل خرما و حضور ریزموجودات باعث بهبود شاخص‌های بیولوژیکی خاک شد.

کلیدواژه‌ها