بهینه‌سازی مقدار آب آبیاری و کود نیتروژن در برنج راتون با استفاده از روش سطح-پاسخ

اگدرنژاد, اصلان; شاهین رخسار, پریسا; سپهری صادقیان, سالومه

doi:10.22098/mmws.2023.13242.1319

بهینه‌سازی مقدار آب آبیاری و کود نیتروژن در برنج راتون با استفاده از روش سطح-پاسخ

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار، گروه علوم و مهندسی آب، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

² استادیار، بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج

³ استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

10.22098/mmws.2023.13242.1319

چکیده

برنج از جمله غلات بسیار مهم و ضروری برای جمعیت در حال رشد ایران است. به همین دلیل توجه به کمیت و کیفیت این گیاه زراعی بسیار اهمیت دارد. کشت راتون برنج که در برخی مناطق شمال کشور رایج شده است، امکان تولید مجدد برنج را در ادامه‌ی فصل زراعی میسر می‌کند. با توجه به اثرگذاری دو عامل مقدار آب آبیاری و کود نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی راتون برنج، در این پژوهش بهینه‌سازی این عوامل با استفاده از روش سطح-پاسخ انجام شد. محل اجرای این پژوهش، مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات برنج در رشت و عوامل مورد بررسی شامل مقدار آب آبیاری با سطوح بالا (غرقابی دائم یا صفر میلی‌متر ترک) و پایین (5 میلی‌متر ترک) و کود نیتروژن (با سطوح بالا و پایین به‌ترتیب 90 و صفر کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص) بود. نتایج نشان داد که مدل رگرسیونی برای پیش‌بینی صفات ارتفاع بوته، عملکرد کاه، قوام ژل و ری آمدن دچار خطای کم‌برآوردی (0> MBE) و برای سایر صفات دچار خطای بیش‌برآوردی شد (0< MBE). مقدار آماره NRMSE کمتر از 1/0 بود بنابراین مدل رگرسیونی درجه دوم برای همه پارامترها دارای دقت عالی بود. دو آماره‌ی EF و d که نشان دهنده‌ی کارایی مدل رگرسیونی است دارای مقادیر قابل قبول (0.90< d و 0< EF) بود. پس از بهینه‌سازی، عملکرد دانه و زیست‌توده به ترتیب 10 و 5 درصد بیشتر از میانگین مقادیر این پارامترها در شرایط مشاهداتی بود. تعداد پنجه، طول خوشه و شاخص برداشت، در شرایط بهینه به ترتیب 9/1، 4/1، 6/3 درصد بیشتر از مقادیر مشاهداتی و ارتفاع بوته و وزن هزار دانه در هر دو حالت بهینه و مشاهداتی مقادیر تقریباً برابری داشت. تغییرات مقادیر شاخص‌های کیفی درجه ژلاتینی شدن، قوام ژل، درصد آمیلوز و ری‌آمدن در شرایط بهینه نسبت به مقادیر مشاهده شده به ترتیب 8/1 (کمتر)، 0/4 (بیشتر)، صفر و 2/6 (بیشتر) درصد بود. مقدار آب آبیاری و کود نیتروژن در شرایط بهینه به ترتیب 5/3 میلی‌متر ترک‌خوردگی و 68 کیلوگرم بر هکتار بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات