تحلیل روند تغییرات کیفیت آب رودخانة کارون با بهره‌گیری از آزمون ناپارامتری من-کندال و سامانة اطلاعات جغرافیایی (GIS)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، خوزستان، ایران

2 کارشناس، گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، خوزستان، ایران

چکیده

بررسی و پیش‌بینی کیفیت آب رودخانه‌ها که پدیده‌ای غیرقطعی، تصادفی و متأثر از عوامل طبیعی و غیرطبیعی است نقش مهمی در مدیریت کیفی منابع آب ایفا می‌نماید. این پژوهش با هدف تحلیل روند کیفیت آب رودخانة کارون در چهار ایستگاه هیدرومتری شامل گتوند، شوشتر، ملاثانی و اهواز رودخانة کارون در بازة زمانی 20 ساله (1396-1377)، در دو فصل مرطوب و خشک انجام شد. برای این منظور پارامترهای شیمیایی هدایت الکتریکی (EC)، کل مواد جامد محلول (TDS)، نسبت جذب سدیم (SAR)، سدیم (Na) و کلراید (Cl) مورد تحلیل قرار گرفتند. روند کیفیت آب رودخانه با استفاده از آزمون ناپارامتری من-کندال و ترسیم نقشه‌های آن با استفاده از سامانة اطلاعات جغرافیایی (GIS) انجام پذیرفت. نتایج آزمون من-کندال نشان داد که مقادیر پارامترهای EC، TDS، SAR، Na و Cl در بازة زمانی مورد نظر، از ایستگاه‌های بالادست به پایین‌دست روند افزایشی داشته است. روند شوری (EC) در فصل مرطوب در ایستگاه‌های شوشتر و ملاثانی بر اساس آمارة Z در سطح 10 درصد و در ایستگاه اهواز در سطح پنج درصد معنا‌دار و افزایشی بوده است. کم‌ترین مقدار شوری در فصل مرطوب مربوط به ایستگاه گتوند با 701 میکرو زیمنس بر سانتی‌متر در سال 81-82 و بیش‌ترین مقدار به ایستگاه اهواز با 2806 میکرو زیمنس بر سانتی­متر در سال 88-87 در فصل خشک بوده است. هم‌چنین، بر اساس‌ شاخص کیفی آب ویلکاکس،‌ در همة ایستگاه‌های مورد مطالعه، کیفیت ‌آب‌ برای مصارف کشاورزی‌ در ‌ردة‌ متوسط قرار داشت و برای آبیاری زمین‌هایی با ابفت درشت و با زهکشی، مناسب است (عمدتاً در ردة C3S1). این در حالی است که پارامترهای Na، Cl و TDS در برخی از سال‌ها در مرز متوسط و نامناسب قرار گرفتند. به‌طورکلی، نتایج نشان داد که به‌دلیل استفاده‌های نادرست و عدم رعایت اصول بهره‌برداری آب این رودخانه، بر میزان املاح محلول این رودخانه افزوده ‌شده و سبب کاهش کیفیت آب رودخانه در طول دورة آماری مورد مطالعه شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مدل سازی و مدیریت آب و خاک
دوره 4، شماره 2
خرداد 1403
صفحه 327-342

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 تیر 1402
  • تاریخ بازنگری: 11 مرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 14 مرداد 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار