بررسی محتوای آب مجازی و شاخص‌‌های بهره‌وری آب کشاورزی در محصولات زراعی (مطالعه موردی: شهرستان دهلران استان ایلام)

باسره, فاطمه; احمدپری, هدیه; شریفی, محمدرضا

doi:10.22098/mmws.2023.13145.1309

بررسی محتوای آب مجازی و شاخص‌‌های بهره‌وری آب کشاورزی در محصولات زراعی (مطالعه موردی: شهرستان دهلران استان ایلام)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ 1. دانش آموخته گروه هیدرولوژی و منابع آب، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز

² 2. دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، گروه مهندسی آبیاری و زهکشی، دانشکدگان ابوریحان، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³ 3. استاد گروه مهندسی آب دانشکده علوم آب دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز

10.22098/mmws.2023.13145.1309

چکیده

باتوجه به محدودیت منابع آبی در کشور، بهره‌برداری بهینه از منابع آب جهت دستیابی به امنیت غذایی و توسعه پایدار بخش کشاورزی ضروری است. یکی از تمهیدات لازم برای بهره‌برداری بهینه از منابع آب، برآورد محتوای آب مجازی و بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب محصولات کشاورزی است. این پژوهش به ‌منظور برآورد محتوای آب مجازی و بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب محصولات زراعی (گندم، جو، ذرت دانه‌ای، کلزا، گوجه‌فرنگی، خیار، هویچ، خربزه، هندوانه و کنجد) شهرستان دهلران انجام شد. محتوای آب مجازی محصولات زراعی از مجموع آب مجازی سبز، آبی، خاکستری و سفید برآورد شد. شاخص‌‌های عملکرد به‌ازای واحد حجم آب آبیاری (CPD)، ارزش ناخالص به‌ازای واحد حجم آبیاری (BPD)، ارزش خالص به‌ازای واحد حجم آبیاری (NBPD) و ارزش هر واحد آب مجازی (UWV) برای محاسبه میزان بهره‌‌وری فیزیکی و اقتصادی آب محصولات مذکور در سال زراعی 1400-1401 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که محتوای آب مجازی برای محصول کنجد با 99/6 مترمکعب بر کیلوگرم بیشترین مقدار و برای محصول خربزه با 29/0 مترمکعب بر کیلوگرم کمترین مقدار دارد. میزان شاخص CPD برای محصولات خیار و خربزه با 45/5 کیلوگرم بر مترمکعب بیشترین مقدار و برای محصول کنجد با 22/0 کیلوگرم بر مترمکعب کمترین مقدار دارد. میزان شاخص BPD با 19/0 میلیون ریال بر مترمکعب برای محصولات خیار و جو بیشترین مقدار و برای محصولات گوجه‌فرنگی و ذرت دانه‌ای با 09/0 میلیون ریال بر مترمکعب کمترین مقدار دارد. میزان شاخص NBPD به‌ترتیب برای خیار و کنجد با مقادیر 11/0 و 10/0 میلیون ریال بر مترمکعب حداکثر مقدار و برای گوجه‌فرنگی و کلزا با 04/0 میلیون ریال بر مترمکعب حداقل مقدار دارد. همچنین میزان شاخص UWV برای محصول خیار با 12/0 میلیون ریال بر مترمکعب حداکثر مقدار و برای محصولات گندم، جو، کلزا و کنجد با 06/0 میلیون ریال بر مترمکعب حداقل مقدار دارد.

کلیدواژه‌ها