استفاده از شاخص CR در طراحی بهینة سیستم آبیاری ردیفی با مدل SIRMOD

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکدة آب و خاک، دانشگاه زابل، زابل، ایران

2 استادیار، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکدة کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

3 استاد، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکدة کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

4 دانشیار، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکدة کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

چکیده

امروزه بحران آب از نگرانی‌‌های بسیار جدی در جهان به‌‌شمار می‌‌رود و به‌همین جهت صرفه‌‌جویی در مقدار آب مصرفی در کشاورزی که بیش‌ترین تلفات آب را می‌‌تواند داشته باشد، امری ضروری است. با تحقیق روی راندمان آبیاری سطحی و ارائه راه‌‌حل‌های مناسب می‌توان باعث کاهش تلفات ناشی از آبیاری و در پی آن افزایش راندمان آبیاری شیاری شد. به ‌این منظور از مدل SIRMOD که توانایی شبیه‌سازی هیدرولیک آبیاری سطحی را دارد جهت به‌دست آوردن ضریبی تحت ‌عنوان CR (نسبت زمان قطع جریان به زمان پیشروی) استفاده شد و در پی آن نمودار‌‌هایی بر اساس بافت خاک، دبی، طول مزرعه و ضریب CR به‌‌دست‌‌ آمد که می‌توان از آن‌ها جهت بهبود و سهولت طراحی سامانه‌های آبیاری جویچه‌ای و افزایش بازده کارایی مصرف آب آبیاری، استفاده نمود. در این تحقیق ابتدا ارزیابی سیسستم آبیاری ردیفی با سه نرخ جریان ورودی 5/0، 8/0 و 15/1 لیتر بر ثانیه در مزرعة دانشکدة کشاورزی دانشگاه بیرجند صورت پذیرفت. سپس، برای اطمینان از درست بودن عملیات شبیه‌سازی و نتایج خروجی، مدل SIRMOD مورد واسنجی و صحت‌سنجی قرارگرفت. در ادامه با استفاده از مدل SIRMOD ضرایب CR بهینه برای سامانة آبیاری جویچه‌ای با چهار طول مختلف و خاک‌هایی با بافت لومی-شنی به‌دست آمد که نتایج حاصل از شبیه‌سازی آن‌ها برای نرخ ورودی جریان 5/0 لیتر بر ثانیه، شامل ضریب CR برابر 7/5 برای طول 100 متر، 47/4 برای طول 120 متر، 05/3 برای طول 150 متر و 25/1 برای طول 200 متر بودند. هم‌چنین، برای نرخ ورودی جریان برابر 8/0 لیتر بر ثانیه ضرایب CR بهینه برابر بودند با 95/5 برای طول 100 متر، 24/5 برای طول 120 متر، 19/4 برای طول 150 متر و 73/2 برای طول 200 متر و برای نرخ ورودی جریان مساوی با 15/1 لیتر بر ثانیه نیز ضرایب CR بهینه به‌ترتیب برای طول‌های 100، 120، 150 و 200 متر برابر با 9/5، 05/5، 5/4 و 58/3 بودند که در این بین بهترین راندمان کاربرد آب در مزرعه (57/92 درصد) مربوط به نرخ ورودی جریان 5/0 لیتر بر ثانیه و طول 200 متر، زمان قطع جریان 335 دقیقه و ضریب CR برابر 25/1 بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مدل سازی و مدیریت آب و خاک
دوره 4، شماره 3
شهریور 1403
صفحه 39-52

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 07 فروردین 1402
  • تاریخ بازنگری: 17 خرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 19 خرداد 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار