شهودی بر تغییر اقلیم در نواحی رویشی زاگرس مطالعه موردی: (سایت های زوال درختان بلوط استان ایلام)

لطفی نسب, سکینه; گوهردوست, آزاده; درگاهیان, فاطمه

doi:10.22098/mmws.2023.12438.1242

شهودی بر تغییر اقلیم در نواحی رویشی زاگرس مطالعه موردی: (سایت های زوال درختان بلوط استان ایلام)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

² کارشناس ارشد پژوهشی، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

³ استادیار پژوهش، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

10.22098/mmws.2023.12438.1242

چکیده

از آنجایی که تغییرات اقلیمی یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده رشد درختان و تخریب و زوال جنگل‌‌های زاگرس هستند، در این پژوهش براساس شاخص‌‌‌‌های استاندارد که توسط سازمان جهانی هواشناسی تعیین و به‌روز شدهاند، اقدام به آشکارسازی وقوع رخداد تغییر اقلیم در شش سایت‌ پایش زوال درختان بلوط در استان ایلام شامل سرابله، مله سیاه و تنگه دالاب از دو جهت شمالی و جنوبی صورت گرفت. به این منظور نزدیکترین ایستگاه سینوپتیک به هریک از سایت‌ها شناسایی و از داده‌هـای روزانـه پارامترهـای دمـای حداقل، دمای حداکثر و بارش در بازه زمانی 1987 تا 2019 استفاده شد. شاخص‌های موثر بر تنش گرما (شاخص‌های دمایی گرم و شاخص‌های دمایی سرد) و تنش رطوبتی، بـا اسـتفاده از نـرم افـزار ClimPACT در محـیط برنامـه R محاسبه شدند. نتایج بررسی روند و معنی‌داری شاخصهای آشکارسازی تغییر اقلیم نشان داد از 16 شاخص گرمایی مورد بررسی به ترتیب در ایستگاه ایوان و ایلام، 11 شاخص (حدود70 درصد) و 9 شاخص (حدود 56 درصد) روند معنی‌داری داشتند. مطالعه موج‌های گرم نشان داد نواحی شمالی و شمال‌غرب استان با دوره‌های متعدد موج گرم مواجهه شده است این مطلب تاییدی برگرم شدن نواحی مرتفع‌تر کوهستانی در نتیجه پدیده تغییر اقلیمی است. شاخصهای دمایی مبتنی بر سرما از 8 شاخص مورد بررسی به‌ترتیب در ایستگاه ایوان و ایلام 11 شاخص (حدود70 درصد) و 9 شاخص (حدود 56 درصد) روند معنی‌داری داشتند، در ایستگاه ایوان غرب تعداد 7 شاخص حدود 87 درصد و ایستگاه ایلام 3 شاخص حدود 38 درصد روند معنی‌دار بوده است. نتایج بررسی روند و معنی‌داری شاخص‌های ترکیبی آشکارسازی تغییر اقلیم در ایستگاه ایوان غرب 100 درصد و در ایستگاه ایلام 50 درصد روند معنی‌داری را نشان دادند. شاخص‌های مربوط به فراوانی و شدت بـارش‌هـ‏ای سـنگین و طول دوره‌های خشک و مرطوب تغییرات معنــی‌داری نداشــته است. درنهایت می‌توان نتیجه گرفت منطقه رویشی زاگرس در استان ایلام تغییرات شدید دمایی، از نوع گرمایشی را طی سال‌های مورد مطالعه تجربه کرده است و نمود تغییر اقلیم در شمال ناحیه رویشی زاگرس از نوع افزایش دما بوده که گستره آن از سال 2008 به بعد به نواحی شمال غرب این ناحیه نیز کشیده شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات