شهودی بر تغییر اقلیم در نواحی رویشی زاگرس (مطالعة موردی: سایت‌های زوال درختان بلوط استان ایلام)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

2 کارشناس، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

از آن‌جایی‌که تغییرات اقلیمی یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکنندة رشد درختان و تخریب و زوال جنگل‌‌های زاگرس هستند، در این تحقیق براساس شاخص‌‌‌‌های استاندارد که توسط سازمان جهانی هواشناسی تعیین و به‌روز شده‌ است، اقدام به آشکارسازی وقوع رخداد تغییر اقلیم در شش سایت‌ پایش زوال درختان بلوط در استان ایلام شامل سرابله، مله‌سیاه و تنگة دالاب از دو جهت شمالی و جنوبی صورت گرفت. به این منظور نزدیک‌ترین ایستگاه سینوپتیک به هر یک از سایت‌ها شناسایی و از داده‌هـای روزانـة پارامترهـای دمـای حداقل، دمای حداکثر و بارش در بازة زمانی 1987 تا 2019 استفاده شد. شاخص‌های مؤثر بر تنش گرما (شاخص‌های دمایی گرم و دمایی سرد) و تنش رطوبتی، بـا اسـتفاده از نـرم‌افـزار ClimPACT در محـیط برنامـة R محاسبه شدند. نتایج بررسی روند و معناداری شاخص‌های آشکارسازی تغییر اقلیم نشان داد از 16 شاخص گرمایی مورد بررسی به‌ترتیب در ایستگاه ایوان و ایلام، 11 شاخص (حدود70 درصد) و نُه شاخص (حدود 56 درصد) روند معناداری داشتند. مطالعة موج‌های گرم نشان داد نواحی شمالی و شمال ‌غرب استان با دوره‌های متعدد موج گرم مواجهه شده است این مطلب تاییدی برگرم شدن نواحی مرتفع‌تر کوهستانی در نتیجة پدیدة تغییر اقلیمی است. شاخص‌های دمایی مبتنی بر سرما از هشت شاخص مورد بررسی بهترتیب در ایستگاه ایوان و ایلام 11 شاخص (حدود 70 درصد) و نُه شاخص (حدود 56 درصد) روند معناداری داشتند. در ایستگاه ایوان‌غرب تعداد هفت شاخص حدود 87 درصد و ایستگاه ایلام سه شاخص حدود 38 درصد روند معنادار بوده است. نتایج بررسی روند و معناداری شاخص‌های ترکیبی آشکارسازی تغییر اقلیم در ایستگاه ایوان‌ غرب 100 درصد و در ایستگاه ایلام 50 درصد را نشان دادند. شاخص‌های مربوط به فراوانی و شدت بـارش‌هـ‏ای سـنگین و طول دوره‌های خشک و مرطوب تغییرات معنــاداری نداشــته است. در نهایت، می‌توان نتیجه گرفت منطقة رویشی زاگرس در استان ایلام تغییرات شدید دمایی از نوع گرمایشی را طی سال‌های مورد مطالعه تجربه کرده و نمود تغییر اقلیم در شمال ناحیة رویشی زاگرس از نوع افزایش دما بوده که گسترة آن از سال 2008 به بعد به نواحی شمال غرب این ناحیه نیز کشیده شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مدل سازی و مدیریت آب و خاک
دوره 4، شماره 2
خرداد 1403
صفحه 149-188

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 09 اسفند 1401
  • تاریخ بازنگری: 20 فروردین 1402
  • تاریخ پذیرش: 22 فروردین 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار