اثرات تغییر اقلیم بر افزایش ریسک مخاطرة خشکسالی در تهران با بهره‌گیری از سناریوهای CMIP6

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه آب و هواشناسی، دانشکدة علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 استاد، گروه آب و هواشناسی، دانشکدة علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

بررسی رفتار متغیرهای اقلیمی در طول محدودة زمانی، نشان این واقعیت است که اقلیم با تغییراتی مواجه بوده است که با توسعة شهری و نقش انسان در این تغییرات به‌واسطة انتشار گازهای گلخانه‌ای بارزتر می‌شود. بنابراین، هدف پژوهش حاضر بررسی اثرات تغییر اقلیم بر افزایش ریسک مخاطرة خشکسالی در تهران با بهره‌گیری از سناریوهای CMIP6 بوده است. ابتدا داده‌های بارش و دمای روزانة ایستگاه‌های شمیران، مهرآباد و آبعلی در بازة زمانی 2020-1988 از سازمان هواشناسی استان تهران دریافت و سپس کنترل کیفی شد. در ادامه از روش‌های آماری Mann-Kendall، XLSTAT و مدل ریزمقیاس SDSM-DC در دو دورة 2014-1979 و دورة آتی 2059-2024 با مدل CanESM5 طبق بدبینانه‌ترین سناریو SSP5 بازسازی و شبیه‌سازی شد. در مرحلة بعدی برای بررسی دورة سالانة خشکسالی 32 ساله با استفاده از شاخص SPI از نرم‌افزار DIC بهره گرفته شد. یافته‌های روند تغییرات دما و بارش با آزمون Mann-Kendall بارش را با جهش تغییراتی نشان داد و در تمامی ایستگاه‌ها دما روند افزایشی داشت. شبیه‌سازی با مدل CanESM5 در ایستگاه مهرآباد، بیش‌ترین دما به ماه ژوئیه تعلق یافت و بیش‌ترین بارش در ماه مارس خواهد بود. سپس برای بررسی خشکسالی دورة بلندمدت 12 ماهه (یک‌سال) داده‌های بارش نشان داد که در ایستگاه آبعلی و شمیران وضعیت خشکسالی در هر سال در نوسان بوده و طی سال‌های اخیر وضعیت خشکسالی نزدیک به نرمال بوده است. در این میان ایستگاه شمیران طی روند دورة 32 ساله بیش‌ترین دورة خشکسالی خیلی شدید را تجربه کرده است. این در حالی است که ایستگاه مهرآباد تنها طی سال‌های 1993-1989 خشکسالی شدید را تجربه کرده است. در حالی‌که طول دورة خشکسالی در ایستگاه آبعلی و شمیران بیش‌تر بود و هر دو در سال 2014 با خشکسالی خیلی شدید مواجه بوده‎اند. تهران با تغییر اقلیم ناشی از گرمایش جهانی مواجه بوده است و انتظار می‌رود با توجه به دوره‌های خشکسالی که تجربه کرده است، مستعد خشکسالی خیلی شدید باشد. لذا داشتن برنامه‌ریزی در امر مدیریت ریسک اقلیمی در آینده، با توجه به اقلیم جدید تهران را ضروری می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات