توسعه یک سیستم تصمیم‌یار آبیاری و بررسی انطباق‌پذیری آن با شرایط شبکه آبیاری و زهکشی مهاباد

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، البرز، ایران

2 دکتری سازه‌های آبی، گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

3 کارشناس‌ارشد آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آب، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

4 استاد، گروه مهندسی آب، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

5 استادیار، بخش تحقیقات فنی و مهندسی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران

6 دانش‌آموخته دکتری، گروه مهندسی و مدیریت آب، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

7 دانشجوی دکتری، گروه مهندسی و مدیریت آب، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

8 دانشیار/موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، البرز، ایران

چکیده

براساس اطلاعات منتشر شده توسط سازمان کشاورزی و غذا (FAO)، برای تأمین غذا در آینده، بخش کشاورزی می‌بایست از روش‌های بهینه عملیاتی و سیستم‌های تصمیم‌ساز هوشمند استفاده کند. این امر از طریق توسعه کشاورزی دقیق با استفاده از کلان داده و هوشمندسازی امکان‌پذیر خواهد بود. کشاورزی سنتی توسط کشاورزان در حوضه دریاچه ارومیه موجب شده تا مصرف آب به مهم‌ترین معضل این حوضه تبدیل شود. توسعه سیستم‌های تصمیم‌یار به عنوان ابزاری در تصمیم‌گیری‌های پیچیده از جمله رویکردهایی است که توجه مدیران منابع آب در سطح بین‌المللی را به‌خود جلب کرده است. به‌همین منظور، در پژوهش حاضر، یک سامانه تصمیم‌یار آبیاری(IDSS) با هدف بهبود مدیریت آبیاری در اراضی کشاورزی دشت مهاباد واقع در جنوب‌شرقی دریاچه ارومیه در سال زراعی 1400-1401 توسعه داده شد. در ادامه، تطبیق‌پذیری IDSS با شرایط شبکه آبیاری و زهکشی مهاباد، منابع آب و خاک، داده‌های هواشناسی و رطوبت خاک بررسی شد. شاخص‌های آماری ضریب تبیین (R2)، ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE)، ریشه میانگین مربعات خطای نرمال شده (NRMSE)، ضریب کارایی نش‌ساتکلیف(EF) و شاخص توافق ویلموت(d) ، برای ارزیابی تطبیق‌پذیری IDSS مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج بررسی‌ها نشان داد IDSS سازگاری و تعامل مناسبی با منابع آب و خاک، عملکرد محصولات و داده‌های هواشناسی دارد. استفاده از IDSS به‌طور متوسط موجب کاهش 9/13 درصدی آب مصرفی و افزایش 7/6 درصدی عملکرد محصول گردید. ایستگاه هواشناسی مجازی کشاورزی راه‌اندازی شده توسطIDSS ، دمای حداقل، دمای حداکثر و ساعات آفتابی را با درجه خوب و رطوبت نسبی را با درجه خیلی خوب نسبت به داده‌های ایستگاه سینوپتیک منطقه برآورد کرد. براساس شاخص‌های آماری، عملکرد IDSS برای شبیه‌سازی رطوبت حجمی خاک با درجه خوب تا خیلی خوب ارزیابی می‌شود. هم‌چنین IDSS در تطبیق با شرایط اجتماعی، ساختار کشاورزی منطقه مطالعاتی و سطح دانش کشاورزان می‌باشد. برای پژوهش‌های آتی ضروری است اطلاعات در مقیاس حوضه جمع‌آوری و انعطاف‌پذیری و کارایی IDSS بررسی شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات



مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 10 فروردین 1402
  • تاریخ دریافت: 13 اسفند 1401
  • تاریخ بازنگری: 10 فروردین 1402
  • تاریخ پذیرش: 10 فروردین 1402