در بسیاری از مناطق، پایداری بوم‌سازگان و امنیت محیط زیست شکننده‌تر شده است. در چند سال اخیر، مطالعات و برنامه‌ریزهای مختلفی در جهت حفظ منابع طبیعی و دست‌یابی به توسعة پایدار صورت گرفته است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر، ارزیابی سطح پایداری حوزة آبخیز بوجین است. یکی از روش‌های ارزیابی پایداری حوزة آبخیز استفاده از مدل مفهومی فشار-حالت–پاسخ (PSR) است. مدل علی-معلولی PSR به کمک شاخص WSI در قالب چهار زیرشاخص هیدرولوژی، محیط زیست، حیات و سیاست‌گذاری به ارزیابی پایداری حوزة آبخیز مورد نظر به‌صورت عددی می‌پردازد. در این روش با در نظر گرفتن اطلاعات و داده‌های موجود برای هرکدام از زیرشاخص‌ها، مقادیر پارامترها در سه بعد فشار، حالت و پاسخ تعیین و در دامنة امتیازدهی از صفر تا یک و در پنج طبقه به حالت کمی تبدیل می‌شوند. زیرشاخص‌ها بر اساس سه پارامتر مدل مفهومی در یک دورة 10 ساله برای حوزة آبخیز بوجین مورد بررسی قرار گرفت. شاخص WSI در سه سطح پایین، متوسط و بالا برای پایداری حوزة آبخیز محاسبه شد. نتایج نشان داد پارامتر فشار با امتیاز 75/0 و پارامتر پاسخ با امتیاز 63/0 بیش‌ترین و کم‌ترین امتیاز را برای ارزیابی پایداری حوزة آبخیز بوجین به خود اختصاص داده‌اند که نشان‌دهندة پاسخ مناسب جهت کاهش فشار وارده به بوم‌سازگان است. زیرشاخص هیدرولوژی و محیط زیست به‌ترتیب با امتیاز 16/0 و یک کم‌ترین و بیش‌ترین اولویت را جهت مدیریت بوم‌سازگان حوزة آبخیز دارند. طبق نقشه‌های توزیع پراکنش شاخص ارزیابی پایداری در سامانه‌های عرفی حوزة آبخیز در دورة زمانی 1385، 1390 و 1395 مشخص شد در شروع دوره مقدار شاخص سطح پایداری حوزة آبخیز در سطح متوسط به پایین بوده (امتیاز 59/0) و در میانة دورة متوسط (امتیاز 62/0) و برای پایان دورة زمانی به طبقة متوسط به بالا (امتیاز 7/0) ارتقاء یافته است. ارزیابی پایداری آبخیزها با استفاده از مدل PSR برای ارائة راه‌کارهای مدیریتی بسیار کاربردی است. زیرا متناسب با ماهیت مدل به تبیین ابعاد مشخصی از سلامت حوزة آبخیز پرداخته می‌شود که در این بین کسب امتیاز 7/0 برای شاخص WSI در کل حوزة آبخیز بوجین نشان داد سطح پایداری در این حوزة آبخیز در دورة 10 ساله در سطح متوسط قرار گرفته و لازم است توجه بیش‌تری به ارتقای سطح پایداری و سلامت حوزة آبخیز مذکور شود.
آرتیمانی, محمدمهدی, & زینی‌وند, حسین. (1403). ارزیابی پایداری حوزه آبخیز به کمک شاخص پایداری SWI (مطالعه موردی: حوزه آبخیز بوجین استان همدان). مدل سازی و مدیریت آب و خاک, 4(2), 17-32. doi: 10.22098/mmws.2023.12386.1235
MLA
محمدمهدی آرتیمانی; حسین زینی‌وند. "ارزیابی پایداری حوزه آبخیز به کمک شاخص پایداری SWI (مطالعه موردی: حوزه آبخیز بوجین استان همدان)". مدل سازی و مدیریت آب و خاک, 4, 2, 1403, 17-32. doi: 10.22098/mmws.2023.12386.1235
HARVARD
آرتیمانی, محمدمهدی, زینی‌وند, حسین. (1403). 'ارزیابی پایداری حوزه آبخیز به کمک شاخص پایداری SWI (مطالعه موردی: حوزه آبخیز بوجین استان همدان)', مدل سازی و مدیریت آب و خاک, 4(2), pp. 17-32. doi: 10.22098/mmws.2023.12386.1235
VANCOUVER
آرتیمانی, محمدمهدی, زینی‌وند, حسین. ارزیابی پایداری حوزه آبخیز به کمک شاخص پایداری SWI (مطالعه موردی: حوزه آبخیز بوجین استان همدان). مدل سازی و مدیریت آب و خاک, 1403; 4(2): 17-32. doi: 10.22098/mmws.2023.12386.1235
)