بررسی محتوای آب مجازی و شاخص‌های بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب در محصولات زراعی (مطالعه موردی: شبکه آبیاری دشت مغان، استان اردبیل)

اخوان, کرامت; خیری, میلاد; احمدپری, هدیه; عباسی, سلیم; کلاته, فرهود

doi:10.22098/mmws.2023.11899.1186

بررسی محتوای آب مجازی و شاخص‌های بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب در محصولات زراعی (مطالعه موردی: شبکه آبیاری دشت مغان، استان اردبیل)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار پژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل (مغان)، سازمان تحقیقات آموزش

² دانشجوی دکتری عمران- آب و سازه‌های هیدرولیکی، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

³ دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مهندسی آبیاری و زهکشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران

⁴ کارشناس ارشد مهندسی عمران- سازه‌های هیدرولیکی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

⁵ دانشیار گروه مهندسی عمران-آب، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

10.22098/mmws.2023.11899.1186

چکیده

کمبود آب و تقاضای آن برای تولید محصولات کشاورزی سبب شده تا موضوع بهره‌وری آب مورد توجه قرار گیرد. این پژوهش به‌منظور برآورد محتوای آب مجازی و بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب محصولات زراعی دشت مغان در شمال استان اردبیل انجام شد. محتوای آب مجازی محصولات زراعی از مجموع آب مجازی سبز، آبی، خاکستری و سفید برآورد شد. در پژوهش حاضر میزان بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب با شاخص‌های عملکرد به‌ازای واحد حجم آب آبیاری (CPD)، ارزش ناخالص به‌ازای واحد حجم آبیاری (BPD)، ارزش خالص به‌ازای واحد حجم آبیاری (NBPD) و ارزش هر واحد آب مجازی (UWV) جهت برآورد آب مجازی محصولات بادام‌زمینی، گوجه‌فرنگی، ذرت دانه‌ای، چغندرقند، برنج، کلزا، جو، ذرت علوفه‌ای، سویا، پنبه و گندم برای سال زراعی 1400-1399 اندازه‌گیری و بررسی شد. نتایج حاصل نشان داد که محتوای آب مجازی برای محصول برنج با 26/72 مترمکعب بر کیلوگرم بیشترین مقدار و برای محصول ذرت علوفه‌ای با 0/3 مترمکعب بر کیلوگرم کمترین مقدار دارد. میزان شاخص CPD برای محصول ذرت علوفه‌ای و برنج با 4/28 و 0/04 کیلوگرم بر مترمکعب به‌ترتیب بالاترین و پایین‌ترین مقادیر را دارا می‌باشد. میزان شاخص BPD با 61691 و 10371 ریال بر مترمکعب برای محصولات گوجه فرنگی و برنج به ترتیب بالاترین و پایین‌ترین مقادیر را دارند. میزان شاخص NBPD به‌ترتیب برای بادام زمینی و جو با مقادیر 31707 و 4599 ریال بر مترمکعب حداکثر و حداقل شاخص بهره‌وری اقتصادی را دارند، همچنین میزان شاخص UWV برای محصولات گوجه فرنگی و برنج، حداکثر و حداقل شاخص با مقادیر 50073 و 9956 ریال بر مترمکعب می‌باشد.

کلیدواژه‌ها