تحلیل روند تغییرات کیفیت آب رودخانه کارون با بهره‌گیری از آزمون ناپارامتری من‌-کندال و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان،ملاثانی، ایران

2 دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

چکیده

بررسی و پیش‌بینی کیفیت آب رودخانه‌ها که پدیده‌ای غیر‌قطعی، تصادفی و متأثر از عوامل طبیعی و غیرطبیعی می‌باشد نقش مهمی در مدیریت کیفی منابع آب ایفا می‌نماید. این پژوهش باهدف تحلیل روند کیفیت آب رودخانه کارون در چهار ایستگاه هیدرومتری شامل گتوند، شوشتر، ملاثانی و اهواز رودخانه کارون، در بازه زمانی 20 ساله (1396-1377)، در دو فصل‌تر و خشک انجام شد. برای این منظور پارامترهای شیمیایی هدایت الکتریکی (EC)، کل مواد جامد محلول (TDS)، نسبت جذب سدیم (SAR)، سدیم (Na) و کلراید (Cl) مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. روند کیفیت آب رودخانه با استفاده از آزمون ناپارامتری من-کندال و ترسیم نقشه‌های مربوطه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) انجام پذیرفت. نتایج آزمون من‌-کندال نشان داد که مقادیر پارامترهای EC، TDS، SAR، Na و Cl در بازه زمانی موردنظر، از ایستگاه‌های بالادست به پایین‌دست، روند افزایشی داشته است. روند شوری (EC) در فصل تر در ایستگاه‌های شوشتر و ملاثانی بر اساس آماره Z در سطح 10 درصد و در ایستگاه اهواز در سطح 5 درصد معنی‌دار و افزایشی بوده است. کمترین مقدار شوری در فصل‌تر مربوط به ایستگاه گتوند با 701 میکرو زیمنس بر سانتی‌متر در سال 82-81 و بیشترین مقدار به ایستگاه اهواز با 2806 میکرو زیمنس بر سانتی‌متر در سال 88-87 در فصل خشک بوده است. همچنین بر اساس‌ شاخص کیفی آب ویلکاکس،‌ در همه‌ی ایستگاه‌های موردمطالعه، کیفیت ‌آب‌ برای مصارف کشاورزی‌ در ‌رده‌ی‌ متوسط قرار داشت و برای آبیاری زمین‌های درشت‌بافت و با زهکشی، مناسب است (عمدتاً در رده C3S1)، این در حالی است که پارامترهای Na، Cl و TDS در برخی از سال‌ها در مرز متوسط و نامناسب قرار گرفتند. به‌طور‌کلی استفاده‌های نادرست و عدم‌رعایت اصول بهره‌برداری آب از رودخانه کارون‌، سبب افزایش میزان املاح محلول و کاهش کیفیت آب این رودخانه‌ در طول دوره آماری موردمطالعه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات



مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 14 مرداد 1402
  • تاریخ دریافت: 24 تیر 1402
  • تاریخ بازنگری: 11 مرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 14 مرداد 1402