تأثیر استفاده ترکیبی از بیوچار و بنتونیت بر میزان تبخیر و رطوبت خاک

توکلی, الهام; قاسمی, احمد رضا; متقیان, حمید رضا

doi:10.22098/mmws.2023.13053.1297

تأثیر استفاده ترکیبی از بیوچار و بنتونیت بر میزان تبخیر و رطوبت خاک

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

² دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

³ دانشیار، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

10.22098/mmws.2023.13053.1297

چکیده

استفاده از اصلاح‌کننده‌های خاک جهت افزایش نگهداشت آب در خاک و با هدف افزایش راندمان مصرف آب در کشاورزی، راهکار مناسبی برای کاهش اثرات کم‌آبی در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. یکی از راه‌های غلبه بر هزینه‌های آبیاری، برداشت آب از محل توسعه ریشه گیاه است. ترکیبات جاذب آب می‌توانند با ذخیره آب در خاک، برداشت آب را برای گیاه تسهیل کند. بیوچار و بنتونیت از ترکیبات طبیعی مناسب جهت بهبود توانایی خاک در جذب رطوبت هستند. این مواد سازگار با محیط‌زیست و غیرسمی هستند که به‌دلیل خواص بیوشیمیایی، توانایی بالایی در جذب آب و نگهداری آب در خاک دارند. در پژوهش حاضر تاثیر استفاده همزمان از این دو ماده بر میزان تبخیر از خاک و رطوبت خاک مورد بررسی قرار گرفت. برای این هدف از بیوچار چوب گردو که در دو دمای گرماکافت 400 و 600 درجه سانتی‌گراد تولیده شده است در دو مقدار 2 و 3 درصد وزنی و سه میزان 2، 5 و 10 درصد بنتونیت و یک تیمار شاهد (حاوی خاک لومی‌رسی بدون ماده افزودنی) استفاده شد. تحقیق به‌صورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار در دانشگاه شهرکرد انجام شد. نتایج نشان داد که با اعمال تیمارهای مورد بررسی، تبخیر از خاک بین 7 تا 14 درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش یافته است. کمترین میزان تبخیر مربوط به خاک مخلوط با 2 درصد بنتونیت و 2 درصد بیوچار تولید شده در دمای 600 درجه است. مقدار رطوبت در تمام تیمارهای مورد بررسی نسبت به تیمار شاهد نیز افزایش معنی‌داری داشت. به‌عبارت دیگر ترکیب بیوچار و بنتونیت به نگهداشت رطوبت در خاک کمک کرده است. بالاترین میزان رطوبت خاک در تیمار 3 درصد بیوچار تولید شده در دمای 600 درجه و 10 درصد بنتونیت و به‌مقدار 4/25 درصد به‌دست آمد که 18 درصد بیش‌تر از رطوبت تیمار شاهد است. از این رو می‌توان استفاده ترکیبی از این دو ماده را برای نگهداری آب آبیاری در منطقه ریشه گیاه و در نتیجه صرفه‌جویی و کاهش هزینه‌ها توصیه نمود زیرا آب قابل‌دسترس گیاه را افزایش می‌دهند.

کلیدواژه‌ها