استفاده از شاخص CR در طراحی بهینه سیستم آبیاری ردیفی با مدل SIRMOD

استادی, الیاس; نجفی مود, محمد حسین; خاشعی سیوکی, عباس; دستورانی, مهدی

doi:10.22098/mmws.2023.12607.1256

استفاده از شاخص CR در طراحی بهینه سیستم آبیاری ردیفی با مدل SIRMOD

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

² استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه بیرجند

³ استاد گروه مهندسی آب، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

⁴ گروه علوم ومهندسی آب دانشگاه بیرجند بیرجند ایران

10.22098/mmws.2023.12607.1256

چکیده

امروزه بحران آب از نگرانی‌‌های بسیار جدی در جهان به‌‌شمار می‌‌رود و به‌همین جهت صرفه‌‌جویی در مقدار آب مصرفی در کشاورزی که بیشترین تلفات آب را می‌‌تواند داشته باشد، امری ضروری است. با تحقیق بر روی راندمان آبیاری سطحی و ارائه راه‌‌حل‌های مناسب می‌توان باعث کاهش تلفات ناشی از آبیاری و در پی آن افزایش راندمان آبیاری شیاری شد. به‌این منظور از مدل SIRMOD که توانایی شبیه‌سازی هیدرولیک آبیاری سطحی را دارد جهت به‌دست آوردن ضریبی تحت‌عنوان CR (نسبت زمان قطع جریان به زمان پیشروی) استفاده گردید و در پی آن نمودار‌‌هایی بر اساس بافت خاک، دبی، طول مزرعه و ضریب CR به‌‌دست‌‌ آمد که می‌توان از آن‌ها جهت بهبود و سهولت طراحی سیستم‌های آبیاری جویچه‌ای و همچنین افزایش بازده کارایی مصرف آب آبیاری، استفاده نمود. در این تحقیق ابتدا ارزیابی سیسستم آبیاری ردیفی با سه نرخ جریان ورودی 5/0، 8/0 و 15/1 لیتر بر ثانیه در مزرعه‌ی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند صورت پذیرفت. سپس، برای اطمینان از درست بودن عملیات شبیه‌سازی و نتایج خروجی، مدل SIRMOD مورد واسنجی و صحت سنجی قرارگرفت. در ادامه با استفاده از مدل SIRMOD ضرایب CR بهینه برای سیستم آبیاری جویچه‌ای با چهار طول مختلف و خاک‌هایی با بافت لومی-شنی به‌دست آمد که نتایج حاصل از شبیه‌سازی‌ آن‌ها برای نرخ ورودی جریان 5/0 لیتر بر ثانیه، شامل ضریب CR برابر 7/5 برای طول 100 متر، 47/4 برای طول 120 متر، 05/3 برای طول 150 متر و 25/1 برای طول 200 متر بودند. همچنین، برای نرخ ورودی جریان برابر 8/0 لیتر بر ثانیه ضرایب CR بهینه برابر بودند با 95/5 برای طول 100 متر، 24/5 برای طول 120 متر، 19/4 برای طول 150 متر و 73/2 برای طول 200 متر و برای نرخ ورودی جریان مساوی با 15/1 لیتر بر ثانیه نیز ضرایب CR بهینه به ترتیب برای طول‌های 100، 120، 150 و 200 متر برابر با 9/5، 05/5، 5/4 و 58/3 بودند که در این بین بهترین راندمان کاربرد آب در مزرعه (57/92 %) مربوط به نرخ ورودی جریان 5/0 لیتر بر ثانیه و طول 200 متر، زمان قطع جریان 335 دقیقه و ضریب CR برابر 25/1 بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات