آشکارسازی الگوهای پویای بارش‌های سنگین مولد سیلاب در استان لرستان بر اساس سامانه های همدیدی

بیرانوند, ابراهیم; گندمکار, امیر; عباسی, علیرضا; خداقلی, مرتضی

doi:10.22098/mmws.2023.12695.1265

آشکارسازی الگوهای پویای بارش‌های سنگین مولد سیلاب در استان لرستان بر اساس سامانه های همدیدی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

² دانشیار آب و هواشناسی، گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه ازاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

³ مرکز تحقیقات گردشگری، گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

⁴ تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

10.22098/mmws.2023.12695.1265

چکیده

هدف از این پژوهش، آشکارسازی و طبقه‌بندی الگوهای سینوپتیکی - دینامیکی مولد بارش‌های سنگین استان لرستان است. در این راستا از داده‌های بارش روزانه ایستگاه لرستان، داده‌های فاکتورهای همدید پایگاه اقلیمی ECMWF، و داده‌های جو بالای پایگاه دانشگاه وایومینگ استفاده شد. ابتدا با استفاده از روش صدک 95 اُم، بارش‌های سنگین ایستگاه‌های موردمطالعه مشخص شدند. در ادامه ویژگی‌های آماری بارش 4 موج بارشی 5 و 12 فروردین1398، 15 بهمن 1384 و 7 آبان 1394 مورد بررسی قرار گرفت. شرایط سینوپتیکی مولد این بارش‌ها با استفاده از داده‌های ترازهای میانی و فوقانی جو داده‌های پایگاه ECMWF نسخه ERA-Intrim مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی الگوهای ترازهای میانی و فوقانی جو، نقشه‌های فاکتورهای همدیدی روزانه این دو بارش مورد تحلیل قرار می‌گیرد. در نهایت با استفاده از شاخص‌های ترمودینامیکی وضعیت ترمودینامیک جو بالای منطقه مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتایج نشان داد در روزهای موردمطالعه یک ناوه عمیق بر روی شرق دریای مدیترانه و بخش غربی ایران قرار گرفته که شرایط صعود و ورود سیستم‌های کم‌فشار را برای غرب کشور مهیا کرده است. در سطح زمین هم کم فشاری در سطح زمین در غرب ایران حاکمیت داشته است. طبق نقشه وزش رطوبتی مرکز واچرخندی بر روی دریای عمان و خلیج‌فارس تشکیل شده که رطوبت را از دریای عمان و عرب به سمت جنوب و جنوب غربی ایران هدایت می‌کند. همچنین مرکز چرخندی دیگری بر روی مدیترانه تشکیل گردیده که رطوبت دریای مدیترانه و سیاه را به سمت غرب و جنوب غرب ایران می‌فرستد. ناپایداری متوسط در ترازهای پایین جو بیانگر آن بود که یک سامانه سینوپتیک سراسری کل منطقه را درگیر کرده و عامل همرفت محلی نقشی نداشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات