تأثیر مکمل‌‌های آبیاری آبیار و آبسار بر خصوصیات مورفولوژیکی گونه Atriplex canescens در شرایط گلخانه‌‌ای

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری/ گروه احیا مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استاد/گروه احیا مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار پژوهش/ بخش تحقیقات بیابان، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

4 استادیار/ گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فسا، فسا، ایران

چکیده

امروزه بحث افزایش کارایی و بهره‌‌وری آب در مناطق خشک از اهمیت ویژه­ای برخوردار شده است. در همین راستا، مکمل­های آبیاریِ آبیار و آبسار با هدف کاهش نیاز آبی و دور آبیاری گیاهان در این مناطق معرفی شده است. اگرچه چندین مطالعه در خصوص اثر استفاده از این مکمل‌ها بر مقدار و دور آبیاری و خصوصیات خاک عرصه‌‌های کشت، انجام گرفته است اما بررسی اثر این مکمل‌‌ها، بر صفات ‌‌گیاهی، کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است. از این‌رو پژوهش حاضر، با هدف بررسی تاثیر غلظت‌‌های مختلف مکمل‌‌های آبیاری آبیار و آبسار بر صفات‌‌ گیاهی گونه Atriplex canescens در قالب طرح کاملاً‌ تصادفی با سه تیمار و چهار تکرار با غلظت‌‌های 1:1000، 1:2500 و 1:5000، برای یک دوره پنج‌‌ماهه در شرایط گلخانه‌‌ای، انجام گرفت. برای این منظور، صفات‌‌‌ ساختاری و بیوماس اندام ‌‌‌‌هوایی و زیرین پایه‌‌های A.canescens، در تیمارهای مختلف اندازه‌‌گیری شد. نتایج نشان داد اثر مکمل‌‌ها بر طول ریشه‌‌ و وزن‌‌ تر و خشک گیاه، معنادار نبود ولی بر عرض ریشه اثر معنادار و افزایشی (در سطح پنج درصد) داشت. اثر مکمل‌‌ها بر طول، وزن‌‌تر و خشک اندام‌‌ هوایی، معنادار و افزایشی بود ولی بر افزایش ارتفاع اندام‌‌ هوایی، در سطح پنج درصد اثر کاهشی داشت. در مجموع، افزایش غلظت مکمل‌‌ها، تاثیر منفی در صفات ساختاری و زی‌تودة اندام‌‌ هوایی و زیرین گونه A.canescens نشان داد. از این‌رو، استفاده از مکمل‌‌های آبیاری آبیار و آبسار با غلظت‌‌های کم (1:1000 و 1:2500)، برای بهبود صفات‌‌ ساختاری و زی‌تودة نشاءهای A.canescens، در شرایط گلخانه‌‌ای و قبل از انتقال آن‌ها به عرصه ‌‌طبیعی توصیه می‌‌شود.

کلیدواژه‌ها


امیدبیگی، ر. (1385). رویکردهای فراوری گیاهان دارویی. انتشارات آستان قدس رضوی.
بابایی، ک.، امینی دهقی، م.، مدرس ثانوی، س.ع.، و جباری، ر. (1389). اثر تانش خشکی بر صفات مورفولوژیک، میزان پرولین و درصد تیمول در آویشن(Thymus vulgaris L.) . فصلنامۀ علمی پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 26(2)، 239-251.
باقی، س.، و سعید افخم شعار، م.ر. (1393). تأثیر مکمل­ های آبیاری آبیار و آبسار بر رشد طولی Atriplex canesence (مطالعۀ موردی: مرتع ابراهیم‌آباد شهرستان فردوس). پایان ­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه بیرجند.
جعفری، م. (1389). تأثیر سوپرجاذب و نرم‌کنندۀ خاک بر خصوصیات خاک و پوشش گیاهی مناطق بیابانی (مطالعۀ موردی: گناباد و سمنان). معاونت علمی بنیاد ملی علوم ایران، 311 صفحه.
حمایی ، م. (1382). واکنش گیاه به شوری. انتشارات کمیته ملی آبیاری و زهکشی، 58 صفحه.
دهداری، س.، جعفری، م.، همدانیان، ف.، و طویلی، ع. (1387). اثر آللوپاتی عصاره برگ و میوه canescens Atriplex بر خصوصیات جوانه ­زنی بذر Salsola rigida. پژوهش و سازندگی، 21(4)، 145-151.
سعید افخم شعرا، م.ر. (1389). تأثیر گیاهان مرتعی بر شاخص‌های کیفیت خاک، رسالۀ دکتری، دانشگاه تهران.
سعید افخم شعرا، م.ر. (1395). آب، آبیاری و بهره­وری: استفاده از مکمل‌های آبیاری روش جدیدی برای کاهش مصرف آب کشاورزی و افزایش بهره‌وری آبیاری. کنگرۀ ملی آبیاری و زهکشی، تهران.
سعید افخم شعرا، م.ر.، و سعید افخم شعرا، ف. (1391). استفاده از مکمل‌های آب آبیاری و نقش آنها در توسعۀ پایدار. اولین کنفرانس ملی راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار، پژوهشکدۀ سوانح طبیعی.
شجاعی، س.، و جعفری، م. (1396). تأثیر آبیاری با مکمل آبسار بر رشد گونۀ ارزن وحشی Panicum eruciferum. فصلنامۀ علمی پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان، 24(2)، 441-451.
نوری، ز. (1395). مقایسۀ تأثیر آبیاری و مکمل‌های جاذب و هیدروژل‌های Agroacoagel بر کاهش اثرات تنش خشکی بر خواص رویشی Citrullus colocynthis. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
یارنیا، م.، فرخ‌زاده، ی.، احمدزاده، و.، و نوبری، ن. (1387). ارزیابی استفاده از ریزمغذی‌ها بر عملکرد انواع چغندر قند. دهمین کنگرۀ علوم خاک ایران، دانشگاه تهران.
 
Aghakhani, S., Mahmoodi, H., & Faraji, A. (2010). Evaluation of Atriplex canesence plant growth processes to deal with the phenomenon of desertification and to determine characteristics of the environment (Case study: Mighan desert). First National Conference on Sustainable Development of Iran Desert Wetlands, Arak, Iran.
Alkire, B.H., Simon, J.E., Palevitch, D., & Putievsky, E. (1993). Water management for Midwestern peppermint (Menth apiperita L.) growing in highly organic soil, Indiana, USA. Acta Horticulture, 344, 544-556.
Babayi, K., Amini dehghi, M., Modares sanavi, Gh., & Jabari, R. (2008). Effects of water stress on morphological traits, proline and of thymol in thyme (Thymus vulgaris L.). Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 2, 251- 239 (In Persian).
Baghi, S., & Saeed Afkham Shoara, M.R. (2014). The effect of irrigation supplements, Abyar and Absar on Atriplex canescens longitudinal growth (Case study: Ebrahimabad rangeland in Ferdows town). MSc Thesis, University of Birjand, Birjand, Iran (In Persian).
Chen, Y.N., Li, W.H., Zhou, H.H., Chen, Y.P., Hao, X.M., Fu, A.H., & Ma, X. (2014). Analysis of water use strategies of the desert riparian forest plant community in inland rivers of two arid regions in north western China. Biogeosciences Discuss, 11, 14819-14856.
Dehdari, S., Jafari, M., Hamedanian, F., & Tavili, A. (2008). Investigation on Allelopathic effects of Atriplex canescens (fourwing sultbush) on seed germination of Salsola rigida. Pajouhesh & Sazandegi, 81, 145-151 (In Persian).
Driessche, V.R., Rudo, W., & Martens, L. (2003). Effect of fertilization and irrigation on growth of aspen (Populus termuloides). Forest Ecology and Management, 186, 381-389.
Hamai, M. (2002). Plant response to salinity. National Committee on Irrigation and Drainage, 58 pages (In Persian).
Jafari. M. (2016). The effect of superabsorbant and soil conditioner on soil properties and vegetation in desert areas (Case study: Gonabad and Semnan). Iran National Science Foundation Science deputy of presidency, 311 pages (In Persian).
Laboski, C.A.M., Dowdy, R.H., Allmars, R.R., & Lamb, J.A. (1998). Soil strength and water content influences on corn root distribution in a sandy soil. Plant and Soil, 203, 239-247.
Mengel, D. (1983). Roots, growth and nutrient uptake. Department of Agronomy publication, Agry-95-08 (Rev. May-95).
Nouri, Z. (2016). Comparison of the Effect of irrigation and absorbent supplements and agroacoagel hydrogels on reduction of drought stress effects on vegetative properties of Citrullus colocynthis. M.Sc. Thesis, University of Tehran, Tehran, Iran (In Persian).
Omidbigi, R. (2006). Approaches processing medicinal plants. Astan Ghods Razavi Publisher (In Persian).
Rontein, D., Basset, G., & Hanson, A.D. (2002). Metabolic engineering of osmoprotectant accumulation in plants. Metabolic Engineering, 4, 49-56.
Saeed Afkham Shoara, M.R. (2009). The effect of range plants on soil quality indicators. Ph.D. Thesis, University of Tehran, Iran (In Persian).
Saeed Afkham Shoara, M.R. (2015). Water, irrigation and productivity using irrigation water supplements: A new way to reduce agricultural water consumption and increase irrigation efficiency. National Congress of Irrigation and Drainage, Tehran, Iran (In Persian).
Saeed Afkham Shoara, M.R., & Saeed Afkham Shoara, F. (2012). The use of supplemental irrigation water and their role in sustainable development. The 1st national conference on solutions to access sustainable development in agriculture, natural resources and the environment (sdconf), Tehran, Iran (In Persian).
Sharaf El Din, A., & Shaltout, K.H. (1985). On the phytosociology of Wadi Araba in the Eastern desert of Egypt. Proceedings of the Egyptian Botanical Society, 4, 1311-1325.
Shojaei, S., Jafari, M., & Arest, M. (2017). Effects of irrigation with Abyar supplement on the growth of Atriplex canesence. Journal of Range and Desert Research, 23(4), 720- 728 (In Persian).
Yarnia, M., Farokh Zade, E., Ahmadzade, V., & Nobri, N. (2007). Evaluate the use of micronutrients on yield of sugar beet varieties Mnvzhrm Messenger. 10th Soil Science Congress of Iran, Karaj, Iran (In Persian).