ارتقاء بهره‌وری آبیاری گندم در ایران (بخش دوم: از دیدگاه مکانیزاسیون و مدیریت مزرعه)

نوع مقاله : فنی و ترویجی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد/ بخش امور آبیاری و زهکشی، شرکت مهندسین مشاور یکم، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری/ گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

3 مدیر امور کشاورزی، اجتماعی و اقتصادی/ شرکت مهندسین مشاور یکم، تهران، ایران

4 دانشجوی کارشناسی ارشد/ گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

5 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد/ گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

کمبود منابع آب برای تولید محصولات مختلف کشاورزی از جمله گندم، یکی از چالش‌ها و دغدغه‌های اصلی کشور بوده و راه‌حل اصلی آن بهبود و ارتقاء بهره‌وری آب است. در این راستا، باید با مصرف کم‌تر آب، بیش‌ترین تولید را حاصل کرد. یکی از ‌بزرگ‌ترین مشکلات برای تولید گندم، کمبود منابع آب و گسستگی روش‌های مختلف مدیریت آب، مزرعه و سامانه‌های آبیاری است. از طرفی برای اینکه مدیریت آب و مزرعه بیش‌ترین اثر را در افزایش بازده، کارایی و بهره‌وری مصرف آب داشته باشد، باید نهاده‌های مختلف از قبیل بذرهای هیبریدی و اصلاح‌شده، کود و سموم شیمیایی، استفاده از ابزارها و ماشین‌الات ‌پیشرفته و عملیات مناسب کاشت، داشت و برداشت به طور مطلوب، صحیح و در زمان-مکان مناسب انجام شود. مناطقی که 80 درصد کشت و تولید گندم (آبی و دیم) در آن‌ وجود دارد، مناطق اصلی تولید گندم هستند. بنابراین طبق اصل پارِتو، 13 استان گلستان، کرمانشاه، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، همدان، اردبیل، لرستان، مرکزی،‌ خوزستان، فارس، خراسان رضوی، کردستان و زنجان، به‌عنوان مناطق اصلی تولید گندم در ایران انتخاب شدند. نتایج نشان داد که با داده‌های سال زراعی 1400-1399، کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی با توسعة روش آبیاری کشت روی پشته‌های بلند در مناطق اصلی تولید گندم منجر به کاهش 2/154 میلیون مترمکعب آب کشاورزی می‌شود. هزینة اجرایی این راه‌کار بر اساس متوسط اجرای هر هکتار کشت روی پشته‌های بلند 50 میلیون ریال در سال 1400، برابر 5059 میلیارد ریال است. در نتیجه به‌کارگیری روش‌های نوین کشت روی پشته‌های بلند می‌تواند به‌عنوان یک ابزار مدیریتی منجر به ارتقاء بهره‌وری آب گندم در کشور شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


References
Abbasi, F., Sohrab, F., & Abbasi, N. (2017). Evaluation of irrigation efficiencies in Iran. Irrigation and Drainage Structures Engineering Research, 17(67), 113-120. https://doi.org/
10.22092/aridse.2017.109617
. [In Persian]
Alagbo, O., Spaeth, M., Saile, M., Schumacher, M., & Gerhards, R. (2022). Weed management in ridge tillage systems- A review. Agronomy, 12(4), 910. doi:10.3390/agronomy12040910
Ali, M., Ali, L., Waqar, M.Q., & Ali, M.A. (2016). Bed planting: a new crop establishment method for wheat (Triticum aestivum L.) in Cotton-wheat cropping system of southern Punjab. International Journal of Agriculture and Applied Sciences (Pakistan), 4(1), 8-14. doi:10.3329/jard.v7i1.4418
Asadi, M.I., & Faghani, M. (2020). Permanent Raised Bed Croppnig Systems. Agricultural Engineering Research Institute, Agricultural Research Education and Extention Organization (AREEO). First Edition, 115 pp.
Cai, X., Yang, Y.C.E., Ringler, C., & You, L. (2010). Water productivity assessment for the Yellow River Basin. Mimeo. Report prepared for the Challenge Program on Water and Food Yellow River Basin Focal Project. Available from: http://www.ccapwater.com/river/YellowBasinWaterProductivityAssessment.pdf
Eyvani, A., & Dehghan, A. (2018). Mechanized cultivation of wheat on Raised Bed (Technical Journal). Agricultural Technical and Engineering Research Institute and Agricultural Mechanization Development Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Ministry of Agriculture-Jihad, 39 pp.
Fahong, W., Xuqing, W., & Sayre, K. (2004). Comparison of conventional, flood irrigated, flat planting with furrow irrigated, raised bed planting for winter wheat in China. Field Crops Research, 87(1), 35-42. doi:10.1016/j.fcr.
2003.09.003
FAO. (2018). World food and agriculture. Statistical Pocketbook, FAO: Rome, Italy. https://www.
fao.org/documents/card/en?details=CA1796EN
Fischer, R. A., Sayre, K., & Monasterio, I. O. (2005). The effect of raised bed planting on irrigated wheat yield as influenced by variety and row spacing, Australian Centre for International Agriculture Research Proceeding 121, of a workshop on “Evaluation and performance of permanent raised bed cropping systems in Asia, Australia and Mexico. Grifith, NSW, Australia.
Ghani Akbar, G., Hussain, Z., & Yasin, M. (2007). Problems and potentials of permanent raised bed cropping systems in Pakistan. Pakistan Journal of Water Resources, 11(1), 11-21. https://research.aciar.gov.au/aik-saath/sites/_co-lab.aciar.gov.au.aik-saath/files/2020-09/Problems%20and%20Potential%20Pakistan.pdf
Gholinezhad, E., & Eivazi, A. (2022). Comparison of ridge planting and traditional methods in wheat (Triticum aestivum L.) in different amounts of irrigation. Journal of Water Management in Agriculture, 8(2), 135-150. dor:20.1001.1.
24764531.1400.8.2.11.7. [In Persian]
Govaerts, B., Sayre, K.D., Lichter, K., Dendooven, L., & Deckers, J. (2007). Influence of permanent raised bed planting and residue management on physical and chemical soil quality in rain fed maize/wheat systems. Plant and Soil. 291(1), 39-54. doi:10.1007/s11104-006-9172-6
Heydari, N. (2022). Review and analysis of policies and plans of enhancing wheat production and water productivity in Iran. Journal of Water Management in Agriculture, 9(1), 73-88. dor:20.1001.1.
24764531.1401.9.1.6.7. [In Persian]
Jie, C., Jing-Zhang, C., Man-Zhi, T., & Zi-tong, G. (2002). Soil degradation: a global problem endangering sustainable development. Journal of Geographical Sciences, 12, 243-252. doi.:10.1007/BF02837480
Karrou, M., Oweis, T., El-Enein, R.A., & Sherif, M. (2012). Yield and water productivity of maize and wheat under deficit and raised bed irrigation practices in Egypt. African Journal of Agricultural Research, 7(11), 1755-1760. doi: 10.5897/AJAR11.2109
Leng, X., Feng, X., Fu, B., Shi, Q., Ye, H., & Zhang, Y. (2023). Asian water towers’ are not a sustainable solution to the downstream water crisis. Science of the Total Environment. 856, 159237. doi:10.1016/j.scitotenv.2022.159237
Ling, T. (2022, January). A global study about water crisis. In 2021 International Conference on Social Development and Media Communication (SDMC 2021), Atlantis Press, Pp. 809-814. doi:10.2991/assehr.k.220105.148
Naresh, R.K., Singh, B., Singh, S.P., Singh, P.K., Kumar, A., & Kumar, A. (2012). Furrow irrigated raised bed (FIRB) planting technique for diversification of rice-wheat system for western IGP region. International Journal of Life Sciences Biotechnology and Pharma Research, 1(3), 134-141.
Pauly, D., & Zeller, D. (2019). Agreeing with FAO: Comments on SOFIA 2018. Marine Policy, 100: 332-333. doi:10.1016/j.marpol.2018.12.009
Pourgholam-Amiji, M., Hajirad, I., Nayebi, J., Alavi, S. R., Nozari, F., & Akbarpour, M. (2024). Improving Wheat Irrigation Productivity in Iran (Part One: From the View Point of Irrigation System and Water Management). Water and Soil Management and Modelling. 4(1), 167-189. doi: 10.22098/mmws.2023.11937.1189. [In Persian]
Pourgholam-Amiji, M., Liaghat, A., Khoshravesh, M., & Azamathulla, H.M. (2021). Improving rice water productivity using alternative irrigation (case study: North of Iran). Water Supply, 21(3), 1216-1227. doi:10.2166/ws.2020.371
Rady, M.O., Semida, W.M., Howladar, S.M., & Abd El-Mageed, T.A. (2021). Raised beds modulate physiological responses, yield and water use efficiency of wheat (Triticum aestivum L) under deficit irrigation. Agricultural Water Management, 245, 106629. doi:10.1016/j.agwat.
2020.106629
Rajaram, S., Borlaug, N.E., & Van Ginkel, M. (2002). CIMMYT international wheat breeding. Bread wheat improvement and production. FAO, Rome, 103-117.
Ram, H., Singh, Y., Saini, K.S., Kler, D.S., Timsina, J., & Humphreys, E.J. (2012). Agronomic and economic evaluation of permanent raised beds, no tillage and straw mulching for an irrigated maize-wheat system in northwest India. Experimental Agriculture, 48(1), 21-38. doi.:10.1017/S0014479711000809
Ritchie, W.R., Chamen, W.C.T., Reicosky, D.C., Ribeiro, M.F.S., Justice, S.E., & Hobbs, P.R. (2007). No-tillage seeding in conservation agriculture. C.J. Baker, & K.E. Saxton (Eds.). Food and Agriculture Organization of the United Nations and Cabi Pub.
Sayre, K.D., & Moreno Ramos, O.H. (1997). Applications of raised-bed planting systems to wheat. CIMMYT.
Singh, B., Naresh, R.K., Singh, K.V., Kumar Ashok, B.S., & Gupta Raj, K. (2010). Influence of permanent raised bed planting and residue management on sustainability of vegetable based farming system in Western Indo Gangetic Plains. Annals of Horticulture, 3(2), 129-140. doi:10.1007/s11104-006-9172-6
Solhjou, A., & Javadi, A. (2016). The effect of tillage and planting methods in raised bed planting system on irrigated wheat yield. Applied Field Crops Research, 29(1), 68-74. doi:10.22092/aj.2016.109331. [In Persian]
Tewabe, D., Abebe, A., Enyew, A., & Tsige, A. (2020). Determination of bed width on raised bed irrigation technique of wheat at Koga and Rib irrigation projects, North West, Ethiopia. Cogent Food & Agriculture, 6(1), 1712767. doi:10.1080/23311932.2020.1712767
Tuong, T.P., Bouman, B.A.M., & Mortimer, M. (2005). More rice, less water–integrated approaches for increasing water productivity in irrigated rice based systems in Asia. Plant Production Sciences, 8(3), 229-239. https://www.jstage.jst.go.jp/article/pps/8/3/8_3_231/_article/-char/ja/
Wang, F., Kong, L.A., Sayre, K., Li, S., Si, J., Feng, B., & Zhang, B. (2011). Morphological and yield responses of winter wheat (Triticum aestivum L.) to raised bed planting in Northern China. African Journal of Agricultural Research, 6(13), 2991-2997. doi: 10.5897/AJAR11.125
Watts, W.D. (2018). Factors affecting biofumigation success against potato cyst nematodes (Doctoral dissertation, Harper Adams University). https://hau.repository.guildhe.ac.uk/id/eprint/17347
Yazar, A., Sezen, S.M., Gencel, B., & Bozkurt-Colak, Y. (2006). Country report: water use efficiency of major crops in Turkey.
Zwart, S.J., & Bastiaanssen, W.G. (2004). Review of measured crop water productivity values for irrigated wheat, rice, cotton and maize. Agricultural Water Management, 69(2), 115-133. doi:10.1016/j.agwat.2004.04.007