%0 Journal Article %T مقایسۀ توزیع اندازة ذرات رسوبات معادن شن و ماسۀ کوهی و رودخانه‌ای شهرستان ارومیه %J مدل سازی و مدیریت آب و خاک %I دانشگاه محقق اردبیلی %Z 2783-2546 %A مرادی چونقرالو, پیام %A نظرنژاد, حبیب %A اسدزاده, فرخ %D 2022 %\ 09/23/2022 %V 2 %N 3 %P 52-65 %! مقایسۀ توزیع اندازة ذرات رسوبات معادن شن و ماسۀ کوهی و رودخانه‌ای شهرستان ارومیه %K رسوب %K قطر ذرات %K مدل فردلاند %K معدن شن %R 10.22098/mmws.2022.10187.1078 %X معادن شن و ماسه از مهم‌ترین معادن فعال کشور بوده و نقش مهمی در پیش‌برد پروژه‌های عمرانی دارد. توزیع اندازۀ ذرات رسوبات، یکی از خصوصیاتی است که بر سایر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آن تأثیر دارد. هدف از این پژوهش، بررسی دانه‌بندی رسوبات برداشت‌شده از 26 معدن شن و ماسة شهرستان ارومیه است که 19 معدن از نوع معادن شن و ماسة کوهی و هفت معدن نیز جزو معادن رودخانه‌ای است. برای این منظور از حوضچه‌های رسوب معادن، نمونه‌برداری و توزیع اندازة ذرات آن‌ها به روش هیدرومتری انجام شد. با بررسی هر یک از معادن، در بازدید میدانی از حوضچه‌های رسوب، نمونه‌گیری رسوب از آن‌ها صورت گرفت. برای نمونه‌برداری از هر معدن، از سه نقطة مختلف حوضچۀ آرامش (ورودی، میانه و انتهای حوضچه) تعداد سه نمونه به‌صورت عمقی (عمق تقریبی یک الی 20 سانتی‌متر) و مرکب از پروفیل تجمع رسوبات با وزن تقریبی یک کیلوگرم برداشت شد. به‌منظور توصیف رسوبات از چهار مدل ریاضی توزیع اندازۀ رسوبات شامل مدل ویبول، فردلاند، ون‌گنوختن و جکی استفاده شد. برای ارزیابی دقت مدل‌های دانه‌بندی ذرات رسوب، از شش ضریب کارایی استفاده شد. نتایج نشان‌دهنده تفاوت میزان ذرات تشکیل‌دهندة رسوبات رودخانه‌ای و کوهی است و اختلاف بسیار کمی بین رسوبات رودخانه‌ای و کوهی از نظر مقدار ذرات تشکیل‌دهنده وجود دارد. در رسوبات کوهی، میزان رس، سیلت و شن خیلی ریز بیش‌تر از رسوبات رودخانه‌ای بوده و مقدار شن در رسوبات رودخانه‌ای بیش‌تر از رسوبات کوهی است. نتایج دانه‌بندی رسوبات نشان داد مدل فردلاند نسبت به سایر مدل‌ها، کارایی بهتری در توصیف توزیع اندازة رسوبات داشت. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از نمونه‌های آنالیز شده در مثلث بافت خاک، نمونه‌های برداشت‌شده از معادن کوهی و رودخانه‌ای به‌ترتیب در کلاس بافتی لومی شنی و شنی لومی بودند، لذا دارای بافت ریز تا متوسط دانه هستند. بر اساس نتایج دانه‌بندی رسوبات، بیش‌تر درصد رسوبات را به‌ترتیب شن، سیلت و شن بسیار ریز و رس تشکیل می‌دهد. %U https://mmws.uma.ac.ir/article_1631_0f7b505ceea0efd3b6dc241e2c6d6caf.pdf